بزرگنمایی:

اراده ملت، فائزه صدر: سابقه تغییر ساعت در نیمه اول سال به فرانسه 1874 برمی‌گردد. این طرح برای استفاده بیشتر از نور خورشید مطرح شده بود. پس از آن پیشنهاد رسمی تغییر ساعت برای اولین‌بار در انگلیس مطرح شد و با مخالفت روبرو شد و در حد پیشنهاد باقی ماند. امروز کشورهای اروپایی و تعدادی از کشورهای جهان به منظور استفاده بهینه از انرژی خورشید این طرح را اجرا می‌کنند. در ایران ساعت رسمی اولین‌بار در سال 1356 تغییر کرد؛ اما اجرای این طرح با انقلاب متوقف شد. در زمان ریاست‌جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی و در سال 1370 این طرح دوباره تصویب و اجرایی شد. اما مجلس یازدهم در 24 اسفند 1400 با 115 رأی موافق، 77 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجموع 330 نماینده حاضر در جلسه علنی، به لغو قانونی تغییر ساعت رأی داد و به سؤال "ساعت قدیم یا جدید؟" پایان داد. باید این نکته را در نظر داشت که در شش ماه اول سال با کشیدن ساعت به جلو مردم فرصت بیشتری برای کار و فعالیت دارند و می‌توان از انرژی خورشید در صبح استفاده کرد و در مصرف انرژی صرفه‌جویی داشت. پیمان حاج محمود عطار، حقوق‌دان در گفت‌وگو بااراده ملت به بررسی این موضوع می‌پردازد:

به‌عنوان سؤال اول مروری بر سابقه تغییر ساعت در ایران داشته باشیم. این طرح در کشورمان به چه صورت اجرا شده است؟
چند سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی سیاست‌گذاران وقت طرحی در این خصوص ارائه کردند که مورد مخالفت مردم به ویژه بازاریان قرار گرفت. این طرح با جابه‌جایی ساعت حول استفاده بهینه از روشنایی روز تنظیم شده بود.
بعد از انقلاب و با درگیر شدن کشور در جنگ این موضوع به حاشیه رفت. با استقرار دولت سازندگی طرح لزوم جابه‌جایی ساعت توسط هیئت وزیران وقت تصویب شد. جابه‌جایی ساعت در شش‌ماهه اول سال هر دو دوره هشت‌ساله ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی اجرا شد ولی مردم در زمان اجرای طرح به سختی این لزوم را می‌پذیرفتند و سالی دو بار در بازه زمانی مشخصی گفتمان طنزی حول این موضوع شکل می‌گرفت.
سیاست جابه‌جایی ساعت در شش‌ماهه اول سال در دوران ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی نیز اعمال شد. در این دوره مردم به این موضوع خو گرفته بودند و عادتی همگانی در کل کشور ایجاد شده بود.
در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد هیئت وزیران با این روند مخالفت کرد. با لغو مصوبه قبلی دولت طرح جابه‌جایی ساعت در شش‌ماهه اول سال در چهار سال اول ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد اجرا نشد.
در این دوره مرکز پژوهش‌های مجلس به ریاست آقای احمد توکلی، پژوهشی را با بهره گیری از نظرات اساتید علم اقتصاد و حقوق انرژی و... تدوین کرد. این پژوهش از عدم صرفه جویی در حامل‌های انرژی و زیان‌های اقتصادی چند میلیارد تومانی ناشی از عدم جابه‌جایی ساعت در شش ماه اول سال صحبت می‌کند. با انتشار این پژوهش مستند، طرحی در مجلس به تصویب رسید و با تأیید شورای نگهبان دولت مکلف شد نسبت به جابه‌جایی ساعت اقدام کند.
این قانون بعد از دوره دوم آقای احمدی نژاد در دو دولت حسن روحانی نیز اجرا شد. زیرا نقش جابه‌جایی ساعت بر صرفه جویی در انرژی و استفاده بهینه از روشنایی خورشید مسلم شده بود.

موافقان تغییر ساعت مسئله استفاده بهینه از انرژی را مطرح می‌کنند. باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی کشورمان آیا آورده این طرح آن‌چنان قابل‌توجه است که بتوان از منظر صرفه جویی در انرژی از تغییر ساعت دفاع کرد؟
کشور ایران از لحاظ جغرافیایی و موقعیت مکانی در نقطه‌ای از کره زمین قرار گرفته که بیشترین تابش خورشید شامل این منطقه است. انرژی خورشیدی در دیدگاه دانشمندان حوزه محیط زیست، انرژی و حقوق انرژی یکی از ارزشمندترین شیوه‌های تأمین انرژی است. این انرژی پاک کشورها را از تقبل هزینه‌های گزاف‌کار باانرژی‌های فسیلی نظیر نفت، گاز و... بی‌نیاز می‌کند. حتی در مقایسه باانرژی هسته‌ای باز هم انرژی خورشیدی در رتبه بالاتری قرار دارد.
کشورهای اروپایی بهره ناچیزی از نعمت تابش آفتاب برده‌اند و برای تأمین نیاز انرژی ناگزیرند به انرژی هسته‌ای و سایر انرژی‌های فسیلی روی بیاورند. اکثر کشورهای اروپایی برای روشنایی از انرژی هسته‌ای استفاده می‌کنند. ولی باز هم تغییر ساعت توجیه دارد و اعمال می‌شود.
ایران پهنه وسیعی برای بهره برداری از انرژی خورشیدی دارد. به ویژه در شش ماه اول سال این فرصت برای کشورمان فراهم است. بسیاری از متخصصان حقوق انرژی به این مسئله توجه کرده‌اند. یکی از دلایل تغییر ساعت در نیمه اول سال بهره برداری بیشتر از آفتاب است.

مجلس برای لغو مصوبه تغییر ساعت چه دلایلی داشت؟
در این مورد مجلس توضیح زیادی درباره تصمیمش نداده است. دلایل مخالفان عموماً فرهنگی است؛ اما یکی از دلایل مخالفت‌ها این است که این طرح در کشورهای اروپایی اجرا می‌شود.
تصمیم اخیر مجلس یازدهم مبنی بر لغو این طرح که به صورت قانون در آمده بود، موجب تعجب است! زیرا بدون توجه به پژوهشی که حاصل تحقیق همین مجلس است عمل کرد. این پژوهش با صرف هزینه‌ای بالا تهیه شد و نظر کارشناسان متعددی را تجمیع کرده و استدلال‌های علمی و آماری دارد.
با توجه به پهناور بودن سرزمین ایران، لزوم استفاده بهینه از انرژی و شرایط اقتصادی ویژه‌ای که محصول دوره تحریم است؛ طرح جابه‌جایی ساعت به عنوان اولین گام در توجه به انرژی خورشید الزامی است.
متأسفانه، نمایندگانی که طرح لغو مصوبه قبلی مجلس را در صحن علنی مطرح کردند هیچ توجیهی برای این کار ارائه نکرده‌اند و پاسخگویی علمی و قانع‌کننده‌ای در قبال سؤالات جامعه نداشتند. گویی تنها لغو مصوبه قبلی مجلس مدنظر بود و در این باره که با این تصمیم مصلحت و منافع کشور چگونه تأمین می‌شود صحبتی نشده است.
یکی از مهم‌ترین دلایل برای لزوم جابه‌جایی ساعت در شش‌ماهه اول سال بحث ترافیک کلان‌شهرها و حجم ورودی ادارات دولتی، مدارس و دانشگاه‌ها است.
هیئت وزیران و قوه مجریه که با مصوبه اخیر مجلس با چالش افزایش بار ترافیکی بعد از تعطیلات نوروز روبرو می‌شد ناگزیر شد از طریق شورای ترافیک و هیئت وزیران این مصوبه را دور بزند و مقرراتی برای جابه‌جاکردن ساعت مدارس و ادارات و سازمان‌های دولتی اتخاذ کند.
با این وضعیت عملاً نوعی بی‌نظمی در کشور ایجاد می‌شود. از جمله اشکالات ایجاد شده می‌توان به بی‌نظمی در برنامه روزانه خانواده‌ها اشاره کرد که دامن والدین شاغل و فرزند دانش‌آموز آنها را می‌گیرد.

فرصتی به دست آمده تا با شما درباره عملکرد مجلس صحبت کنیم. باتوجه‌به اینکه مجلس یازدهم در سال پایانی خود قرار دارد، ارزیابی شما از عملکرد این دوره مجلس چیست؟
اگر بخواهیم بین یازده مجلس قانون‌گذاری بعد از انقلاب بیلانی ترسیم کنیم، به نظر می‌رسد مجلس فعلی نسبت به مجالس قبلی از کارایی کمتری برخوردار است.
ارزیابی این موضوع از طریق مصوبات مجالس ممکن است. مصوباتی که تصویب شد و به تأیید شورای نگهبان رسید. یا مواردی که مورد اختلاف بود و در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی و تصویب شد. متأسفانه مصوبات مجلس کنونی در بسیاری از موارد به سرانجام نرسیده و میلیاردها تومان هزینه اداره مجلس که از خزانه و بیت‌المال صرف می‌شود بی‌نتیجه بود. بسیاری از طرح‌های نمایندگان قابلیت اقدام ندارد و از دستور مجلس خارج می‌شود. این مجلس در بیشتر موارد اگر مصوبه‌ای داشت به تأیید شورای نگهبان نرسیده است یا در مجمع تشخیص مصلحت بلا تکلیف مانده است. از این رو مجلس یازدهم در مقایسه با مجالس قبلی از نمره عملی کمتری برخوردار است.
برای آسیب شناسی این وضعیت باید به حضور افرادی در مجلس اشاره کنیم که نماینده قاطبه ملت نیستند. برنامه ای که با رد صلاحیت از سایر نامزد ها اجرا شد به این نقطه منتهی می شود. بسیاری که تجربه و شان علمی لازم برای حضور در مجلس را داشتند و از پایگاه مردمی برخوردار بودند رد صلاحیت شدند تا خودی هایی وارد مجلس شوند که متاسفانه دیدیم این چینش گزینشی و فرمایشی در فصل یازدهم چقدر شان مجلس را پایین آورد

فائزه صدر