تبار و پدیدارشناسی کنش اجتماعی سیاسی زنان امروز ایران
نوشتار
بزرگنمایی:
زن بهعنوان نیمی از موجودیت جامعه انسانی پا بهپای مرد در شکل گیری همه تحولات مؤثر بوده است در ایران هم چه قبل از اسلام و چه بعد از آن زن در حیات سیاسی جامعه نقش آفرینی داشته و حتی در این حوزه به مقام پادشاهی رسیده است
حسن اسدی
زن بهعنوان نیمی از موجودیت جامعه انسانی پا بهپای مرد در شکل گیری همه تحولات مؤثر بوده است در ایران هم چه قبل از اسلام و چه بعد از آن زن در حیات سیاسی جامعه نقش آفرینی داشته و حتی در این حوزه به مقام پادشاهی رسیده است اما از عهد صفوی به این سوء این حضور محدودتر شده تا جایی که در عهد قاجار زن کاملاً به خانه رانده شد و وظیفه شوهرداری و فرزندآوری نشانه هویتی او گردید. از آغاز حکومت پهلوی اول تلاشهایی برای وارد کردن زن به صحن جامعه صورت گرفت که بهدلیل مقاومتهای فرهنگی چشمههایی از افراط در عمل به چشم خورد، تا اینکه در عهد پهلوی دوم فضا برای ورود زنان به اجتماع و نقش آفرینی جدی در آن مهیا شد. بعد از انقلاب هر چند که اقدامات ساختاری برای باز تعریف از حضور و فعالیت زنان صورت گرفت؛ اما از حدود دو دهه قبل و با ورود فضای مجازی و بهنوعی انفجار اطلاعات، رابطه حکومت با زنان دچار چالشهای مستمر شد تا اینکه از حدود یک سال پیش این چالش بهنوعی به جدل و منازعه بدل شد که هزینههای سنگینی برای جامعه تولید و باز تولید کرده و میکند. در چرایی شدتیابی التهابات سیاسی با محوریت زنان حرف و سخن بسیار است؛ ولی سطحیترین این حرفها از جانب بخشهایی از حاکمیت مطرح میشود که در آن زنان ایران را به عواملی تحریک شده از سوی دشمنان و یا عناصری با مقاصد عنادورزانه در برابر سیستم و انقلاب نسبت میدهند، در صورتی که هیچکدام از این اظهارنظرها بر پایه استدلال و استنباط علمی نبوده است. یعنی سندی در دست نیست که با اشاره به آن گفته شود که همه زنان و یا بخشهای بزرگی از آنان که خواهان تحولاتی در سطح جامعه هستند، از اجانب پول گرفته باشند و یا توسط بیگانگان سازماندهیشده باشند تا به خیابان بیایند و با به نمایش درآوردن رفتارهای دشمنانه، حکومت را به چالش بکشند. از این روی در بحث و بررسی روی اتفاقات اخیر باید به آیتمها و یا مؤلفههایی خاص اشاره داشت.
الف - هویت و تغییرات تدریجی آن گفتیم که زن در عهد قاجار کاملاً به خانه رانده شد در حالی که در همین جامعه، انقلاب مشروطه، فهم نویی از جامعه مدرن ارائه میداد که در آن زن با ویژگیهای جدیدی تعریف میگردید. تعریفی که تعارضات را با تعارف قدیمی و سنتی ایجاد میکرد و تبلور آن در حکومت پهلوی علنی شد. امروز نیز با تولید و انتشار روزافزون اطلاعات و نفوذ و تأثیر آن در دریافتهای زنان از موقعیتهای خویش، تغییرات عمیقتری در مطالبات فرهنگی و هویتی ایشان صورت گرفته است.
ب - ابزارهای نوین باورهای نوین را تولید میکنند داشتن این باور که در عهد انفجار اطلاعات، زن ایرانی باید همچنان خود را شایسته خانهداری و فرزندآوری و تحت استیلای مرد و باورهای نامنعطف بداند، انتظار غیرواقعبینانهای است. اما همه عوارض رفتاری موجود در نزد زنان ناشی از این دیدگاه نیست. یعنی این گونه نیست که بگوییم کنش علنی و تا حدودی نهادینه شده از زن امروز نوعی عکسالعمل احساسی علیه مردان است. بلکه باید پذیرفت که وجود ابزارهای نوین تولید و توزیع اطلاعات برای زنان این امکان را فراهم آورده که هم با تحولات در زندگی زنان ممالک دیگر آشنا شوند و هم با مقایسه و ارزیابی از ظرفیتهای خود طالب دستیابی به موقعیتهای ممتاز تری شوند و این کنش مطالبهگرانه است که قالبها را در هم میشکند و حساسیت ایجاد میکند.
ج- زن امروز از خود تعریف نویی یافتهاست، که شاید مقاومت جامعه بیان آن را سخت کرده است. همان گونه که مردان در مسیر تحولات جامعه، بینش و مطالبه خود را تغییر دادهاند، همین نواندیشی نیز در زنان حتی در درجات بیشتر و عمیقتری عینیت یافته و باید به آن احترام گذاشت و از هر نوع پیشداوری و یا قطعیت پرهیز نمود و بهجای آن راههای علمی برای ممانعت از احساسی شدن رفتارها در هر دو سوء پیدا و به کار گرفته شود به باور من زن امروز با هر آنچه که او را ناتوان از درک خود میداند احساس بیگانگی میکند و مسئولان ما باید در ابتدا با قبول واقعیتهای موجود از سختگیریها بکاهند و سپس با برقراری ارتباط توأم با احترام بکوشند که این حس را تقویت کنند که هم جامعه مردان و هم حکومت خواستار و همراه تحولات فکری و عملی در حوزه زنان هستند.
- حزب اراده ملت ایران , حاما , افشین فرهانچی , احمد حکیمی پور , سوسیال دموکراسی , اصلاحات , اصلاح طلب , حسین اکبری بیرق , رحیم حمزه , پیام فیض , مسعود خادمی , زهره رحیمی