برچسب:   "جامعه مدنی"

فعالیت گسترده نهاد های اجتماعی، ویژگی یک جامعه مدنی و مدرن است. این نهاد ها وظیفه مهم برقراری گفت و گو میان گروه های اجتماعی و دولت را بر عهده دارند. هر جا و هر زمان که در اراده دولت ها، میلی به شکل‌ گیری نهاد های اجتماعی وجود نداشت، مسیر گفت و گو با جامعه مختل شده و پس از مدتی خلاء ها به شکل یک معضل، آسیب و چالش نمایان شده است. امروزه نسلی به عرصه رسیده که حاکمیت زبانشان را نمی فهمد.

تشکلها و نهادهای مدنی برخواسته از مردم و جامعه مدنی هستند و بطور مستقیم نباید در ساختار دولت حضور داشته باشند؛ کارکرد و فعالیت آنها نیز در عمل همین را دیکته میکند. اما بتدریج و با قدرت گرفتن آنها، دولت مجبور شد آنها را به رسمیت بشناسد. در این راستا دولت دو اقدام را صورت داد.

نهادهای مدنی، شامل سازمان‌های غیرانتفاعی، انجمن‌های حرفه‌ای و گروه‌های داوطلبانه، به عنوان ارکان اساسی جامعه مدنی، نقش حیاتی در توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفا می‌کنند. این نهادها می‌توانند به تقویت دموکراسی، افزایش مشارکت عمومی و ترویج حقوق بشر کمک کنند. در ایران، با وجود اهمیت بالای این نهادها، آنها با چالش‌های متعددی در مسیر فعالیت خود مواجه هستند. این چالش‌ها شامل پیچیدگی فرآیند ثبت، قوانین سخت‌گیرانه و نظارت‌های شدید دولتی است. این سند سیاستی با هدف بررسی مشکلات موجود و ارائه راهکارهایی برای تسهیل فعالیت نهادهای مدنی تدوین شده است.

نهادهای مدنی به عنوان نمایندگان جامعه مدنی نقش مهمی در تقویت دموکراسی، شفافیت و پاسخگویی دولت‌ها دارند. این نهادها با ارائه نظرات، پیشنهادات و مشاوره‌های تخصصی می‌توانند به بهبود سیاست‌ها و برنامه‌های دولتی کمک کنند. در ایران، توجه به نظرات و پیشنهادات نهادهای مدنی می‌تواند به بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری، افزایش شفافیت و پاسخگویی دولت و تحقق اهداف توسعه‌ای کمک کند. این سند سیاستی مطابق با بند چهار ستاد تشکل‌ها و نهادهای مدنی به بررسی اهمیت توجه به نظرات و مشاوره‌های تخصصی نهادهای مدنی و ارائه راهکارهایی برای تقویت این نقش در ایران می‌پردازد.

نهاد‌ مد‌نی به مفهوم نهاد‌های واسط میان مرد‌م و حاکمیت، مجموعه ‌ای متشکل از افراد‌ی هستند که با اراد‌ه و انتخاب خود‌ و مستقل از د‌ولت، تشکل‌ها، گروه‌ها و انجمن‌ها یا اعضای همگنی را تشکیل می‌د‌هند‌ و جامعه مدنی مجموعه ویژه‌ای از نهادهای مختلف غیر دولتی است که میتواند مانع از تسلط دولت بر جامعه و فعال ‌سازی سایر بخش‌های جامعه شود.

نهاد‌ مد‌نی به مفهوم نهاد‌های واسط میان مرد‌م و حاکمیت، مجموعه ‌ای متشکل از افراد‌ی هستند که با اراد‌ه و انتخاب خود‌ و مستقل از د‌ولت، تشکل‌ها، گروه‌ها و انجمن‌ها یا اعضای همگنی را تشکیل می‌د‌هند‌ و جامعه مدنی مجموعه ویژه‌ای از نهادهای مختلف غیر دولتی است که میتواند مانع از تسلط دولت بر جامعه و فعال ‌سازی سایر بخش‌های جامعه شود.

مردم ابزار و هدف توسعه هستند. اما قدرت، منابع و منافع آنها متفاوت است و چنانچه دولتی بخواهد کارآمد باشد باید نماینده و پاسخ‌گوی همه آنان باشد. در حکمرانی خوب بین سه رکن اصلی دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی ارتباط نزدیکی وجود دارد با ورود شهروندان یا به مفهوم سازمان‌یافته‌تر آن، جامعه مدنی، به عرصه تصمیم گیری و سیاست‌گذاری، جریان اداره کشور از یک نظام اقتدارگرا و آمرانه به فرایندی مردم‌سالار و مشارکتی تبدیل خواهد شد.

چهارمین نشست «روزنامه‌نگاری و جامعه مدنی» مؤسسه رحمان با محوریت «جامعه‌مدنی، راه رهایی یا ابزار سلطه» با حضور «سعید ارکان‌زاده یزدی»، روزنامه‌نگار و پژوهشگر رسانه و «نیلوفر قدیری»، روزنامه‌نگار برگزار شد تا شاید با پیشنهادهایی که در زمینه همکاری جامعه مدنی و روزنامه‌نگاری مطرح شد، امید به ادامه روزنامه‌نگاری حرفه‌ای وجود داشته‌باشد.

بسیاری از واژگان رایج و مألوف، در ذهن و دل مردمان در حال فروپاشی است. تاب‌آوری در مقابل این حجم از تغییرات بنیادین در سطح جامعه، موضوعی است که نیاز به تدقیق روشنگرانه دارد

نوشتن و گفتن در این ایام برای اهالی سیاست که دستی در رسانه دارند بسیار سخت‌تر از آنی است که فکرش را بکنید نه از این جهت که شاید تبعات حقوقی داشته باشد بلکه داده ها یا در دسترس قرار ندارند و یا قابل اتکا نیستند.

در دو سرمقاله اخیر نشریه اراده ملت به این بحث پرداختیم که در شرایط پیچیده فعلی و با توجه به اینکه دولت مستقر وظایف بدیهی خود در بعضی از حوزه‌ها را انجام نمی‌دهد؛ و از طرفی گوش شنوائی نیز نسبت به انتقادات ندارد و حاضر نیست تن به نظرات متخصصین امر بدهد؛ لازم است که مردم و جامعه مدنی خود به این حوزه‌ها توجه نمایند.

در سرمقاله شماره پیشین نشریه اراده ملت به این بحث پرداختیم که در شرایط پیچیده فعلی و با توجه به اینکه دولت مستقر وظایف بدیهی خود در بعضی از حوزه‌ها را انجام نمی‌دهد؛ و از طرفی گوش شنوایی نیز نسبت به انتقادات ندارد و حاضر نیست تن به نظرات متخصصین امر بدهد؛ لازم است که مردم و جامعه مدنی خود به این حوزه‌ها توجه نمایند.

اواخر دهه 90 میلادی، بسیاری از کشورهای اروپای شرقی و آسیای مرکزی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توانستند به یک استقلال حداقلی دست پیدا کنند، اما سایه تمامیت خواهی شوروی سابق بر توسعه سیاسی و جامعه مدنی این کشورها تأثیر مستقیم داشته است.

روز جهانی مبارزه با کار کودکان روزی است که برای افزایش آگاهی و فعالیت درزمینه جلوگیری از کار کودکان، از سوی سازمان بین‌المللی کار (ILO) پیشنهادشده است. این پیشنهاد نخستین بار در سال 2002 صورت گرفت. این روز هرساله در 12 ژوئن (22 خرداد) برگزار می‌شود و هدف آن تقویت جنبش جهانی بر ضد کار کودکان است. در این روز دولت‌ها و نهادهای محلی، جامعه مدنی و جهانی، کارگرها و کارفرمایان به گرد هم جمع می‌شوند تا مشکل کودکان کار را مطرح کنند و راه‌حل‌هایی برای کمک به آن‌ها پیشنهاد کنند.

حکمرانی خوب الگویی تازه در ادبیات توسعه است که مدتی است که در ادبیات سیاسی کشور از آن یاد می‌شود که از تعامل و مشارکت سه بخش خصوصی، جامع مدنی و دولت، شکل می‌گیرد. در واقع جامعه مدنی پایدار و دولت شهروندمداری زمینه‌ساز دستیابی به توسعه پایدار و حکمرانی خوب است، با توجه‌ به اینکه حکمرانی و کیفیت آن از موضوعات مهم پیشروی جوامع بوده است، مسئولین سیاسی و دولتمردان همواره سعی کرده‌اند نظام سیاسی خود را کارآمد یا در صورت امکان چهره‌های کارآمد از آن به نمایش بگذارند. از سویی دستیابی به خیر و مصلحت عمومی همواره هدفی مهم در یک کشور در دستگاه دولت و هم میان مردم بخش خصوصی بوده است.

اصناف و اقشار از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده جامعه مدنی است لذا در این شماره هفته‌نامه اراده ملت نگاهی خواهیم داشت به وضعیت مطالبات صنوف و اقشار مختلف در شرایط فعلی کشور.

هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده، در این راستا ازجمله علل تشکیل حزب بیان گردید که در این شماره به بقیه علل و در ادامه به جایگاه حزب در کنار سایر گروه‌های دوم خرداد پرداخته شده است و اینکه پاسخ سؤال چرا باوجوداین همه گروه و حزب که داعیه اصلاح و رهبری و پیشبرد جنبش جامعه مدنی و توسعه فرهنگ مشارکت در جامعه را دارند، ما نیز می‌خواهیم تشکل جداگانه‌ای درست کنیم؟ و سؤال اساسی‌تر که در این بخش پایانی بدان پرداخته می‌شود: اما چرا نسل ما؟

ایران از کمی پیش از جنبش مشروطه‌خواهی، وارد مرحله گذار به دموکراسی و فرایند مدرنیّت شده است. تجددطلبی و مدرنیزاسیون به شیوه غربی آن از همان زمان، چالش‌های فراوانی را بین سنّت و مدرنیته، شرع و عرف و مذهب و سکولاریسم ایجاد کرد. از سوی دیگر نیز، با تشکیل دولت-ملت ایران، به معنای جدید کلمه، لازم بود تا به‌تدریج و در یک دوره گذار، نهادهای مدنی، به شیوه مدرن شکل بگیرند و از طریق تأسیس این نهادها، آرمان‌های شهروندان ایرانی که تفاوت چندانی هم با آرمان‌های شهروندان جهان مدرن ندارد محقق گردد؛ ایده‌هایی همچون قانونمندی، امنیت، عدالت و آزادی.انتظار این بود که ایران با آن سابقه کهن تاریخی، فرهنگی و ظرفیت‌های بالای علمی و منابع خدادادی و موقعیت ژئوپلیتیک ویژه و جایگاه ممتازی که در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام دارد، به‌سرعت وارد عصر جدید شود و نهادهای مدنی در آن با تعامل دولت و ملت شکل بگیرد؛ اما با نگاهی پسینی - تجربی شاهدیم که این‌گونه نشد و هنوز جامعه ایرانی، فاصله بسیاری با جامعه مدنی دارد. درباره چرایی این امر و در باب مدرنیته ایرانی و در پاسخ به این پرسش که چرا ایران در یک‌صد سال اخیر از کشورهای دیگر و نسبت به جوامع پیشرفته مثل اروپا و حتی عثمانی عقب ماند و دچار توسعه‌نایافتگی شد، باید به اواسط دوره قاجاریه برگردیم. در ایران معاصر، هسته این سؤال در ذهن دلسوزان کشور نقش بست و می‌توان گفت کسانی که دلشان برای این کشور می‌سوخت در این اندیشه بودند که ایران را در مسیر توسعه انداخته، وارد دنیای مدرن کنند. برای نیل بدین مقصود، اندیشمندانی که دل درگرو این مرزوبوم داشتند هرکدام طریقی و روشی پیشنهاد کردند. مجموع مدل‌های ارائه‌شده برای توسعه و مدرنیزاسیون ایران، قابل‌تقسیم به دو رویکرد کلی است که می‌توان این دو را رویکرد برون‌گرا و درون‌گرا نامید. در بخش دوم و پایانی، نویسنده در ادامه بررسی آسیب‌شناسی توسعه ایرانی به پاسخ پرسش بنیادین این جستار می‌پردازد و آن اینکه چرا بااین‌همه هزینه‌هایی که ملت ایران در یک‌صدوپنجاه سال اخیر، برای پیشرفت، توسعه، تعالی و ترقی کشور پرداخته است، هنوز در بدایت راه توسعه قرار داریم و هزینه‌ها با دستاوردها هم‌خوانی ندارد.

یکی از مباحث ضروری هر حزب و حرکت سیاسی، پاسخ مناسب به فلسفه وجودی خود است، و اساساً اینکه چرا یک حزب سیاسی شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن برای پاسخ به کدام‌یک از نیازها و خلأهای موجود در نظام سیاسی و اجتماعی آن کشور است، از مباحث بنیادی یک تشکل سیاسی محسوب می‌شود. بر این اساس هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده، در این راستا ازجمله علل تشکیل حزب بیان گردید که در این شماره به بقیه علل و در ادامه به جایگاه حزب در کنار سایر گروه‌های دوم خرداد پرداخته‌شده است، و اینک پاسخ سؤال چرا باوجوداین همه گروه و حزب که داعیه اصلاح و رهبری و پیشبرد جنبش جامعه مدنی و توسعه فرهنگ مشارکت در جامعه را دارند، ما نیز می‌خواهیم تشکل جداگانه‌ای درست کنیم؟

برای قدم گذاشتن آگاهانه به چنین وادی پرمسئولیت و خطیری (مدیریت و تکمیل پروژه توسعه سیاسی و جنبش جامعه مدنی) ابتدا باید پاسخ روشن و مناسبی به یک سؤال اساسی داشته باشیم و آن اینکه چرا حرکت‌های اصلاحی و جنبش‌های آزادی‌خواهانه و عدالت‌خواهانه در یک‌صد سال اخیر در کشورمان به نتیجه نرسیده‌اند؟