برچسب:   "مشروطه"

همانطور که دوستان در جریان هستند غایت و هدف بنده از طرح این مطالب این است که چطور پس از یک قرن و اندی که از مشروطه میگذرد ما موفق به ایجاد یک حکمرانی حزبی نشدیم.

نشست «صدای زنان در اعتراضات اخیر» روز دوشنبه 07/09/1401 در مؤسسه رحمان با حضور سیمین کاظمی، جامعه‌شناس و فاطمه علمدار، روانشناسی اجتماعی و پژوهشگر علوم اجتماعی برگزار شد. این دو پژوهشگر ضمن اشاره به ناآرامی‌های اخیر و بررسی حضور زنان در آن، به روند تاریخی شکل‌گیری جنبش زنان از مشروطه تا امروز و اهمیت مطالبه‌گری و کنشگری زنان در کنار مردان اشاره کردند

22 مردادماه روز ملی انجمن‌ها و مشارکت اجتماعی نام‌گذاری شده‌است. با تورقی در تاریخ ایران، درمی‌یابیم که عمر مشارکت اجتماعی و فعالیت مدنی به پیش از مشروطه باز می‌گردد.

بخش یازدهم: در بخش نهم و دهم این نوشتار در مورد تشکیل مجلس دوم مشروطه و جناح بندی احزاب در آن صحبت کردیم. در این شماره می‌پردازیم به مجلس سوم. سومین دور مجلس شورای ملی نیز پس از سه سال وقفه در تاریخ 14 آذر 1293 خورشیدی برابر با 17 محرم 1333 قمری توسط احمد شاه قاجار افتتاح گردید. دوره سوم مجلس شورای ملی به علت شروع جنگ جهانی اول بیش از یک سال دوام نیافت و در تاریخ 21 آبان 1294 پایان یافت.

بیست و ششم تیر ماه سالگرد تأسیس شورای نگهبان است اما در ایران شورای نگهبان قدمتی بیش از نظام جمهوری اسلامی دارد و در عصر مشروطه شورای نگهبان با تفاوت در وظایف و اعضا وجود داشت. در عصر مشروطه مقرر شد در هر زمانی هیئتی از مجتهدین و متدینین که کمتر از پنج نفر هم نباشند بر مواردی که در مجلس مطرح می‌شود نظارت کنند تا قانونی خلاف مقدسات اسلام تصویب نگردد.

بخش دهم: حزب دموکرات در مجلس دوم مشروطه. در بخش نهم این نوشتار در مورد تشکیل مجلس دوم مشروطه و جناح بندی احزاب در آن صحبت کردیم. در این شماره میپردازیم به حزب یا فرقه دموکرات و نقش کلیدی آن در مجلس دوم.

بخش نهم: در بخش های قبلی این نوشتار بعد از تعاریف و مقدمات و شیوه نزج گیری احزاب در ایران به بحث احزاب در دوران مشروطه پرداختیم. اینک در این بخش میپردازیم به نحوه شکل گیری مجلس دوم مشروطه و احزاب موجود در آن

بخش هفتم: ستار نام چند کمیته سرّی و مبارزاتی عهد مشروطه بود که به‌افتخار ستارخان نام‌گذاری شده بودند. مهم‌ترین آن‌ها، محفلی سری بود که میرزا کریم‌خان رشتی در نیمه سال 1326ق در رشت بنیاد گذاشت.

بخش ششم: پایان دوره یکم مجلس شورای ملی و آغاز انسداد سیاسی /قبل از پایان عمر مجلس اول شورا، این مجلس توسط نظامیان تحت امر محمدعلی شاه به توپ بسته شد و فعالیت احزاب و فعالین سیاسی آن به پایان رسید. در این بخش میپردازیم به وقایع ماه آخر مجلس و سرنوشت فعالین سیاسی مشروطه خواه.

جامعه امروز ایران علی‌رغم تمامی تلاش‌های بی حاصل و پرهزینه از نیمه دوم دولت قاجاری تاکنون و با توجه به فلسفه ایجاد دولت و ملت بعد از مشروطه بر اساس وحدت زبانی و فرهنگی و تاریخی همچنان سرسختانه در جهت حفظ هویت‌های متفاوت و چندگانه و موزائیکی خود مبارزه کرده و از نفس نیفتاده و به‌جرئت می‌توان گفت...

بخش چهارم: انقلاب مشروطه و مجلس اول. با حادث شدن انقلاب مشروطه و تشکیل اولین دوره مجلس شورای ملی، احزاب نیز در ایران پا گرفتند و شکوفا شدند. در این بخش زمینه های شکل گیری انقلاب مشروطه و عملکرد اولین دوره مجلس مشروطه بررسی میگردد. همچنین نگاهی انداخته میشود به روزنامه صوراسرافیل مشهورترین روزنامه زمان مشروطه.

بدون تردید ایران دارای ظرفیت‌های بسیار پویایی در تولید انقلاب است و بدون‌تردیدتر این کشور یکی از ناکام‌ترین کشورها در به‌نتیجه‌رساندن و بهره‌بردن از ثمرات آن است؛ برای نمونه آیا انقلاب مشروطه و تا حدود زیادی انقلاب اسلامی از مصادیق بارز این تأکید نبوده و نیستند؟

علامه محمد حسین نائینی به عنوان یک عالم دینی پویا، در اثر آشنایی توأمان با مفاهیم جدید دوران مدرن و در عین حال تفقه در شریعت و دین، راه درمان جامعه را مبارزه با استبداد از راه رفع جهل می‌دانست. هدف رساله” تنبیه الامه و تنزیه المله” او استبدادستیزی و جهل‌زدایی، از راه برقراری حکومت مشروطه است.

وقایع اجتماعی در بستری از سیاست، بوم تحولات کلان یک جامعه به حساب می‌آید. از آنجایی که سر منشأ انقلاب پنجاه و هفت را در جنبش تنباکو و سپس انقلاب مشروطه می‌دانند، نگاه کوتاه مدت به پدیدهای تغییرساز و تحول خواه نیز نگاهی ساده انگارانه و برگرفته از غلیان هیجانات است.

اراده ملت، فائزه صدر: احزاب ایران پس از پیروزی انقلاب مشروطه و هم‌زمان با پا گرفتن مجلس دوم، رسماً کار خود را آغاز کردند؛ اما شکل‌گیری احزاب در ایران سیری متفاوت داشت. زیرا با توجه به‌ سرنوشت مشروطه و مناسبات روز جامعه، احزاب در بستری متولدشده بودند که تعلقی به آن نداشتند. گویی زمین برای رشد این بذر مناسب نبود، ازاین‌رو احزابی که برای حل مشکل به وجود آمده بودند به‌زودی به بخشی از مشکلات مبدل شدند. با گذشت بیش از صدسال از تولد اولین احزاب در ایران، هنوز تحزب در این سرزمین بر جایگاه شایسته خود ننشسته است و شنیدن نام حزب، شهروندان را تنها به یاد چند روز قبل از هر انتخاباتی می‌اندازد. اراده ملت در گفت‌وگویی با سید جلال ساداتیان، سفیر و نماینده پیشین مجلس به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

و اما؛ بعد از ناکامی جنبش مشروطه، دومین خیزش مردم ایران در راستای رسیدن به حکومتی دموکراتیک و مستقل با کودتای 28 مرداد متوقف شد. مجموعه‌ای از اشتباهات، کم‌تجربگی‌ها و بدشانسی‌ها منجر به موفقیت این کودتا گردید گرچه باید اذعان کرد حتی اگر در آن زمان هم کودتا به ثمر نمی‌رسید شرایط به گونه نبود که جنبش مردمی بتواند به‌راحتی از این پیچ تاریخی عبور کند. خواندن این کتاب را به تمام کنشگران سیاسی و اجتماعی ایران توصیه می‌نماییم.

در زمان جنبش مشروطیت مجلس شورای ملی تشکیل شد تا صدای مردم در مقابل حاکمیت باشد و به‌نوعی حاکمیت تحت لوای اراده مردم قرار گیرد. در مجلس اول مشروطه شاهد حضور نمایندگانی از اقشار و اصناف و شهرهای مختلف هستیم و ایشان صدای رسا مردم در برابر قدرت شاه و دربار بودند. این مجلس ایجاد شد تا دیگر ضرورتی نباشد که مردم بست بنشینند، تلگرام روانه کنند، به مراجع متوسل شوند، انجمن مخفی و کارگروه مجازات راه بیندازند و متحصن گردند. مجلس که ملی باشد صدای واقعی مردم را به سایر بخش‌های حکومت منعکس می‌کند. اما متأسفانه عمر این مجلس‌های واقعی کوتاه بود و خیلی زود با مجلس‌هایی روبرو شدیم که کمترین دغدغه‌شان مردم و خواست مردم بود و نتیجه آن شد که همگان دیدیم.

در زمان جنبش مشروطیت مجلس شورای ملی تشکیل شد تا صدای مردم در مقابل حاکمیت باشد و به‌نوعی حاکمیت تحت لوای اراده مردم قرار گیرد. در مجلس اول مشروطه شاهد حضور نمایندگانی از اقشار و اصناف و شهرهای مختلف هستیم و ایشان صدای رسا مردم در برابر قدرت شاه و دربار بودند. این مجلس ایجاد شد تا دیگر ضرورتی نباشد که مردم بست بنشینند، تلگرام روانه کنند، به مراجع متوسل شوند، انجمن مخفی و کارگروه مجازات راه بیندازند و متحصن گردند. مجلس که ملی باشد صدای واقعی مردم را به سایر بخش‌های حکومت منعکس می‌کند. اما متأسفانه عمر این مجلس‌های واقعی کوتاه بود و خیلی زود با مجلس‌هایی روبرو شدیم که کمترین دغدغه‌شان مردم و خواست مردم بود و نتیجه آن شد که همگان دیدیم.

هفته گذشته میزبان استاد محمد هاشم احمدوند در یکی از حوزه‌های حزبی بودیم. در این نشست شبانه استاد احمدوند به شرحی از موسیقی سیاسی در عهد مشروطه و قبل از انقلاب 1357 پرداختند و در مورد خصوصیات این نوع از موسیقی صحبت کردند.

شبه رمان روز سیاه کارگر نوشته احمدعلی خداداده کرد دینوری (عضو حزب دموکرات عامیون ایران) است که در سال 1305 در کرمانشاه منتشر شد و ترجمه روسی آن در سال 1314 در تاشکند به چاپ رسید. ویرایش جدید این کتاب در سال 1395 در خارج از کشور منتشرشده است.

این کارگروه تاریخ احزاب سیاسی را از عصر مشروطه تا پایان دهه 90 در ایران بررسی کند و نتیجه کار به‌صورت کتابی زیر نظر انتشارات حزب منتشر گردد.

ایران از کمی پیش از جنبش مشروطه‌خواهی، وارد مرحله گذار به دموکراسی و فرایند مدرنیّت شده است. تجددطلبی و مدرنیزاسیون به شیوه غربی آن از همان زمان، چالش‌های فراوانی را بین سنّت و مدرنیته، شرع و عرف و مذهب و سکولاریسم ایجاد کرد. از سوی دیگر نیز، با تشکیل دولت-ملت ایران، به معنای جدید کلمه، لازم بود تا به‌تدریج و در یک دوره گذار، نهادهای مدنی، به شیوه مدرن شکل بگیرند و از طریق تأسیس این نهادها، آرمان‌های شهروندان ایرانی که تفاوت چندانی هم با آرمان‌های شهروندان جهان مدرن ندارد محقق گردد؛ ایده‌هایی همچون قانونمندی، امنیت، عدالت و آزادی.انتظار این بود که ایران با آن سابقه کهن تاریخی، فرهنگی و ظرفیت‌های بالای علمی و منابع خدادادی و موقعیت ژئوپلیتیک ویژه و جایگاه ممتازی که در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام دارد، به‌سرعت وارد عصر جدید شود و نهادهای مدنی در آن با تعامل دولت و ملت شکل بگیرد؛ اما با نگاهی پسینی - تجربی شاهدیم که این‌گونه نشد و هنوز جامعه ایرانی، فاصله بسیاری با جامعه مدنی دارد. درباره چرایی این امر و در باب مدرنیته ایرانی و در پاسخ به این پرسش که چرا ایران در یک‌صد سال اخیر از کشورهای دیگر و نسبت به جوامع پیشرفته مثل اروپا و حتی عثمانی عقب ماند و دچار توسعه‌نایافتگی شد، باید به اواسط دوره قاجاریه برگردیم. در ایران معاصر، هسته این سؤال در ذهن دلسوزان کشور نقش بست و می‌توان گفت کسانی که دلشان برای این کشور می‌سوخت در این اندیشه بودند که ایران را در مسیر توسعه انداخته، وارد دنیای مدرن کنند. برای نیل بدین مقصود، اندیشمندانی که دل درگرو این مرزوبوم داشتند هرکدام طریقی و روشی پیشنهاد کردند. مجموع مدل‌های ارائه‌شده برای توسعه و مدرنیزاسیون ایران، قابل‌تقسیم به دو رویکرد کلی است که می‌توان این دو را رویکرد برون‌گرا و درون‌گرا نامید. در بخش دوم و پایانی، نویسنده در ادامه بررسی آسیب‌شناسی توسعه ایرانی به پاسخ پرسش بنیادین این جستار می‌پردازد و آن اینکه چرا بااین‌همه هزینه‌هایی که ملت ایران در یک‌صدوپنجاه سال اخیر، برای پیشرفت، توسعه، تعالی و ترقی کشور پرداخته است، هنوز در بدایت راه توسعه قرار داریم و هزینه‌ها با دستاوردها هم‌خوانی ندارد.

در ایران حزب سیاسی شکل گرفت اما نمی توان تأثیری که از آن انتظار می رود در جامعه مشاهده کرد. حزب یک پدیده مدرن است وجامعه ایران یک جامعه سنتی. این پارداکس نما دست مایه ای شد تا فرصت را غنیمت شمرده به گفت گو در خصوص جایگاه تحزب در ایران از مشروطه تاکنون با جناب دکتر فیرحی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و از معدود پژوهشگران و نظریه پردازان حوزه تحزب و با حضور رحیم حمزه مسئول کمیته مباحث بنیادین حزب اراده ملت ایران نشستیم.