بزرگنمایی:

حسن غلامی 

درود و ارادت جناب دکتر فرهانچی.
ممنون می‌شویم خودتان را کامل معرفی فرمائید و در مورد سوابق سیاسی و اجتماعی خودتان، خصوصا فعالیت‌های محیط زیستی توضیح دهید.
با تشکر از شما برای این گفتگو. من فعالیت زیست‌محیطی خویش را از سال 1374 و در دوران دانشجوئی با پیوستن به “جبهه سبز ایران” شروع کردم. چند سال بعد و با اسکان در همدان، شعبه استان همدان این تشکیلات زیست‌محیطی را راه‌اندازی نمودم و به مدت 6 سال مدیرعامل آن در استان بودم. در آن زمان جبهه سبز ایران بزرگ‌ترین سازمان مردم نهاد حوزه محیط‌زیست در ایران بود و فعالیت‌ها و پروژه‌های متعددی را اجرا می‌نمود. در سال 1382 به هیات‌مدیره این انجمن راه پیدا کردم و دو مرتبه به عنوان نماینده این تشکل در مجامع بین‌المللی (بالی اندونزی و مارماریس ترکیه) حضور یافتم. متاسفانه این تشکیلات بعلت فضای شکل گرفته در کشور سال 1386 منحل شد. ولی من فعالیت زیست محیطی خویش را در قالب تشکیلات “بنیاد مهر پایدار” کماکان ادامه دادم. خوشبختانه این تشکیلات هنوز پویا و برقرار است و من در کسوت ریاست هیات امنا آن به فعالیت مشغول می‌باشم.
فعالیت سیاسی را نیز از سال 1386 شروع کردم و بطور تشکیلاتی در سال 1392 به حزب اراده ملت ایران پیوستم و از سال 1403 دبیرکل این حزب سیاسی می‌باشم.

شما در حال حاضر در کسوت دبیرکلی حزب اراده ملت ایران قرار دارید، حزب در زمینه کمک به محیط زیست و فعالین این حوزه چه اقداماتی را انجام داده است؟
حاما از سال‌ها پیش گرایش زیست محیطی خویش را نشان داده است. بسیاری از اعضا آن، علاوه بر کار سیاسی در تشکل‌های زیست محیطی عضو هستند. از اینرو گرایش و کنش محیط زیستی واضحی در این حزب وجود دارد. حزب تاکنون به بهانه مختلف برنامه‌های میدانی محیط زیستی اجرا کرده است، چندین بیانیه در این زمینه بیرون داده است، کارگروه محیط‌زیست را راه‌اندازی کرده است. در انتخابات شوراها یکی از ترجیع‌بندهای نامزدهای حزبی بحث حفظ فضای سبز، توجه به بحث پسماندها و ارتقا محیط‌زیست شهری بوده است. در همین انتخابات اخیر، حزب هم ارتباط وسیعی در قالب ستاد تشکل‌ها و نهادهای مدنی با سمن‌های محیط‌زیستی برقرار کرد و هم با دعوت از فعالین شناخته‌شده محیط‌زیستی نظیر آقای درویش در میزگردهای خود تلاش کرد تا مسائل زیست‌محیطی بطور پررنگ‌تری در ستاد مسعود پزشکیان مطرح شود.

ممنون می‌شویم نظرتان در مورد احزاب سبز را بیان نمائید و توضیح دهید که آیا ما در ایران به این احزاب نیاز داریم یا نه؟
ابتدا بهتر است تعریف دقیق‌تری از حزب سبز ارائه دهیم. بر اساس منابع کلاسیک سیاسی، ما دو نوع حزب در حوزه محیط‌زیست داریم. یکی احزابی که یکی از مکاتب چندگانه ایدئولوژیک را دارند و در کنار آن گرایش محیط‌زیستی را نیز دنبال می‌کنند. که اصطلاحا احزاب سبز کم‌رنگ نام‌گذاری می‌شوند. یک دسته نیز احزابی هستند که مکتب زیست‌بوم‌گرائی را به عنوان ایدئولوژی اصلی خویش پذیرفته‌اند و اصطلاحا احزاب سبز پررنگ نام‌گذاری می‌شوند. خوشبختانه احزاب دسته اول در ایران وجود دارند و بسیاری از احزاب این گرایش را در سرلوحه کار خویش قرار داده‌اند و توجه به مسائل زیست‌محیطی روزبروز بیشتر می‌شود. ولی در مورد احزاب سبز پررنگ ما هنوز هیچ حزبی با این گرایش در ایران نداریم و بعید است در سال‌های نزدیک نیز، زیرساخت‌های تشکیل آن در ایران فراهم شود. 
چه بر اساس تجربه تاریخی و چه بر اساس مبانی نظری لازم است که همه این مکاتب یا ایدئولوژی‌ها نمایندگی خویش را در قالب یک حزب سیاسی داشته باشند تا مردم بتوانند بر اساس شرایط، تمایل خویش را به یک یا چند حزب نشان دهند و سکان مدیریت کشور را به آن بسپارند. اما چون هنوز در کشور ما حکمرانی حزبی شکل نگرفته است و حتی مکاتب یا ایدئولوژی‌های بسیار کلاسیک‌تر نیز نمایندگان خویش را نمی‌شناسند، این آرزو بسیار دست‌نیافتنی است و ظاهرا به دهه‌های بعد موکول می‌گردد.
مجموعه مشکلات، مسائل و بحران‌های موجود در حوزه محیط زیست ما را به این نقطه می‌رساند که بوجود آمدن حزبی بر این محور می‌تواند به پررنگ‌تر شدن این نحله فکری و عملی کمک کند و این حزب به عنوان اهرم فشاری بر سایر احزاب و گروه‌های سیاسی و البته حاکمیت می‌تواند نقش مثبتی در سپهر سیاسی ایران داشته باشد. 

به نظر شما، آیا مشکلات متعددی که داریم با حضور احزاب سبز حل می‌شود یا باید در ابتدا تمرین سیاسی و تشکیلاتی داشته باشیم؟
مشکلات ما نتیجه دهه‌ها و حتی سده‌ها کم‌کاری و کم‌توجهی و غفلت است و به این آسانی حل نخواهد شد. تمرکز کنش‌های سیاسی در قالب یک حزب سبز نیز فقط می‌تواند ریل‌گذاری در این زمینه را تا حدودی تسهیل کند و قدم مناسبی در جهت حل مشکل باشد وگرنه خود مشکلات بیش از آن هستند که با این دست از اقدامات سامان یابند. 
در مورد اولیت‌بندی نیز توجه شما را به یک اصل کلیدی در سیاست جلب می‌کنم و آن وجود رابطه دیالکتیکی بین پدیده‌ها است. طبعا باید هم‌زمان در چندین حوزه کار صورت گیرد. عده‌ای در سمن‌ها فعال باشند. عده‌ای شبکه محیط‌زیستی را شکل دهند. عده‌ای متمرکز بر پویش‌ها و جنبش‌های محیط‌زیستی شوند و عده‌ای نیز در دو قالب احزاب سبز کم‌رنگ و پررنگ فعالیت نمایند. هیچکدام این پدیده‌ها اولویت خاصی در شرایط فعلی ایران بر یکدیگر ندارند و تابع شرایط پیش رو هستند. روند زمان و رابطه دیالکتیکی بین این کنش‌ها فرایند و راهکار اصلی را مشخص خواهد کرد و در نتیجه نهائی موثر خواهد بود. فعلا که کار سیاسی پرهزینه است شاید ممارست و حرکت در سمن‌های زیست محیطی، محلی باشد که میتوان در آن تجربه اندوزی کرد ولی طبعا کار سیاسی با توجه به اینکه مستقیما قدرت را نشانه رفته است می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد.

آیا حزب اراده ملت ایران می‌تواند در آینده به یک حزب سبز تبدیل شود؟
حزب اراده ملت ایران مشی سوسیال‌دموکراسی را به عنوان مکتب پایه‌ای خویش پذیرفته است و طبعا امکان تبدیل شدن به یک حزب سبز کلاسیک (پررنگ) را ندارد. ولی تجربه کشورهای اروپائی نشان داده است که معمولا احزاب سبز و احزاب سوسیال‌دموکرات یاوران خوبی برای یکدیگر هستند و در یک جبهه قرار دارند. این دو دسته از احزاب هم‌پوشانی وسیعی در حوزه‌های مختلف با یکدیگر دارند و در خیلی از مسائل، هم نظر هستند. البته در مورد بعضی از مسائل نظیر استفاده از انرژی هسته‌ای، سرعت توسعه، استفاده از سوخت‌های فسیلی، ارتباطات بین‌المللی، پیوستن به کنوانسیون‌های جهانی اختلافاتی دارند. اگر در ایران حزب سبزی شکل بگیرد حاما از اولین گروه‌هائی خواهد بود که تمایل دارد با این حزب ائتلاف نماید.
از طرفی تجربه جهانی نشان داده است که هسته ابتدائی احزاب سبز از دل احزاب سوسیالیست و سوسیال دموکرات شکل گرفته است و شاید این موضوع در ایران نیز همین روند تاریخی را طی کند و بعدها بنیان‌گذاران حزب سبز در ایران از دل حزبی نظیر اراده ملت ایران یا احزاب مشابه بیرون بیایند.
ممنون از وقتی که به ما اختصاص دادید.