افشین فرهانچی

در گرجستان امروزی حدود 80 حزب و گروه سیاسی وجود دارد ولی بعلت قوانین موجود (مصوب شده در سال 2017) در مجلس این کشور فقط احزابی می‌توانند حضور داشته باشند که بیش از 5 درصد کل آرا را کسب نمایند. لذا در حال حاضر (بعد انتخابات آبان 2024) این کشور فقط پنج حزب اصلی، که در مجلس هستند، دارد و بقیه احزاب یا در شوراهای شهر هستند یا نقشی در مدیریت کشور ندارند.
این پنج حزب به قرار زیر است:
حزب رویای گرجستان (به رهبری گئورگی کویرکاشویلی) = 54% آرا = متمایل به روسیه (چپ میانه تا راست میانه)
حزب ائتلاف برای تغییر (به رهبری نیکا گوارامیا) = 11% آرا = متمایل به غرب (لیبرال)
حزب جنبش اتحاد ملی (به رهبری تینا بوکوچوا) = 10% آرا = متمایل به غرب (لیبرال محافظه‌کار)
حزب گرجستان قدرتمند (به رهبری ماموکا خازارادزه) = 9% آرا = متمایل به غرب (لیبرال سوسیال)
حزب برای گرجستان (به رهبری گئورگی گاخاریا) = 8% آرا = متمایل به اروپا (سوسیال دموکرات)
گرجستان سال 1991 از اتحاد جماهیر شوروی مستقل گردید. اولین رییس جمهور این کشور گامساخوردیا بود (وی بعدا کودتا کرد و کشته شد) ولی بعد دو سال جای خود را به شواردنادزه (آخرین وزیر خارجه اتحاد جماهیر شوروی) داد. وی تا 2003 در قدرت ماند ولی بعدا جای خود را به ساکاشویلی (از حزب جنبش اتحاد ملی) داد. وی در سال 2008 و بدنبال اعلام استقلال دو بخش بزرگ از گرجستان یعنی اوستیای جنوبی و آبخازیا در جنگ با روسیه درگیر شد و شکست خورد. از سال 2012 تاکنون ریاست جمهور از حزب رویای گرجستان بوده است.
سپهر سیاسی گرجستان را سه مسئله اصلی شکل میدهد: یکی تعیین تکلیف دو منطقه مستقل شده، دیگری برنامه پیوستن به اتحادیه اروپا و نهایتا میزان آزادی‌های مدنی.
در مورد مسئله اول؛ تقریبا در آینده نزدیک شرایط به همین صورت باقی می‌ماند. یعنی این دو منطقه (با اکثریت بالای شهروندان روس‌تبار) از گرجستان جدا می‌مانند و ارتش روسیه نیز در آنجا حضور خواهد داشت. هیچ حزب مهمی نیز در این مورد فعلا موضع‌گیری نمی‌کند و همه بعلت قدرت بالای روسیه این امر را پذیرفته‌اند. فقط امیدوار هستند با تعاملات موجود رسما این دو منطقه به روسیه ملحق نشوند. این دو منطقه در انتخابات‌ها نیز مشارکت ندارند و بطورکل بصورت خودمختار اداره می‌شوند.
در مورد مسئله دوم؛ این امر در قانون اساسی جدید درج شده است و همه بر روی آن توافق دارند. فقط بعضی احزاب معتقدند این کار باید سریعا انجام شود و به حساسیت‌های روسیه توجه نکرد و بعضی اعتقاد دارند با توجه به سرنوشت اوکراین، باید این امر را تدریجی و با لحاظ حساسیت‌های روسیه جلو برد. حزب حاکم فعلی به این دسته تعلق دارد، برای همین روس‌گرا شناخته می‌شود. این حزب در این اواخر توانسته است روابط با روسیه را عادی کند. هر چهار حزب دیگر غرب‌گرا یا اروپاگرا نامیده می‌شوند و فعلا در قالب اپوزوسیون دولت هستند.
در مورد مسئله سوم؛ احزاب لیبرال‌تر معتقد هستند که میزان این آزادی‌ها باید بیشتر شود، خصوصا در مورد قانونی کردن ازدواج همجنس‌گرایان. ولی حزب رویای گرجستان معتقد است در کشوری با بافت مذهبی گرجستان این امر منطقی نیست و قوانینی دال بر حفاظت از خانواده کلاسیک طراحی و تصویب کرده است. در این راستا حزب رویای گرجستان قوانینی نیز در راستای محدودیت دریافت بودجه و کمک از نهادهای اروپائی تصویب کرده است.
در انتخابات آبان 2024 با رای بالای شهرستان‌های کوچک و روستائیان و بخش محافظه‌کارتر جامعه، حزب رویای گرجستان رای اکثریت را بدست آورد و مجلس و ریاست جمهوری (ریاست جمهوری با رای مستقیم مردم نیست و شورای نخبگان بصورت الکترال آنرا تعیین می‌کند) را مجددا از آن خود کرد. به این ترتیب فعلا گرجستان از خطر مداخله مستقیم روسیه و درگیری بر سر مسئله ارتباط بیشتر با اروپا و ناتو بیرون ماند. البته احزاب اپوزوسیون نتیجه انتخابات را نپذیرفته‌اند و ناآرامی‌هائی خصوصا در تفلیس هنوز وجود دارد ولی بعلت عدم همراهی مردم سایر مناطق کشور به نتیجه خاصی نرسیده است. جالب اینکه رییس جمهور سابق (خانم سالومه زورابیشویلی 72 ساله) این کشور که از حزب رویای گرجستان بود به اردو مخالفان آم و از ایشان طرفداری نمود. حزب رویای گرجستان برای ریاست جمهوری میخائیل کاولاشویلی (فوتبالیست سابق و 54 ساله) را معرفی کرد و برای نخست وزیری ایراکلی کوباخیدزه را معرفی نمود.
کشور گرجستان وابستگی زیادی هم به صنعت توریسم و هم به روسیه و ترکیه دارد، لذا عموم جمعیت این کشور کوچک (با جمعیتی حدود 3.7 میلیون نفر شامل سه گروه قومی گرجی، روسی و ترکی) از درگیری و تنش استقبال نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند سرعت تحولات آرام‌تر باشد تا هم روابط خارجی و هم صنعت توریسم آسیب نبیند. داستان جنگ اوکراین نیز تاثیر زیادی بر افکار عمومی و تصمیم‌گیری سیاستمداران این کشور گذاشته است و تلاش زیادی می‌شود که پای روسیه به مسائل داخلی این کشور بیش از این باز نشود.