زهرا زمانی
کتاب جامعه‌شناسی مطالعه مردان به‌طور گسترده‌ای به بررسی هویت، نقش‌ها و مسئولیت‌های مردان در جوامع مختلف پرداخته است. این کتاب چهار فصل دارد که هر یک به تحلیل بخش‌های مختلف مرد بودن، روابط جنسیتی و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر زندگی مردان می‌پردازد. نویسندگان با بهره‌گیری از اصول جامعه‌شناسی، به نقد نابرابری‌های جنسیتی و تحلیل ساختارهای فرهنگی و اجتماعی پرداخته و با تکیه بر مفاهیم و پارادایم‌های اجتماعی، وضعیت مردان در دنیای معاصر را مورد بررسی قرار می‌دهند. در ادامه به‌طور مفصل‌تر هر فصل را توضیح خواهیم داد:
فصل اول: زیان مرد بودن
این فصل به تحلیل عواملی می‌پردازد که در جامعه، به‌طور ناخودآگاه یا آگاهانه، به‌عنوان بخشی از هویت مردانه تعریف شده‌اند، ولی در حقیقت می‌توانند به زیان مردان تمام شوند. نویسندگان این فصل به موادی چون سربازی، تنبیه بدنی و پدر بودن اشاره دارند. در بسیاری از جوامع، نقش‌های سنتی مردانه که با مسئولیت‌های اجتماعی همچون خدمت در ارتش، مسئولیت‌های اقتصادی و فشار برای نگه‌داشتن خانواده به‌عنوان «سرپرست» همراه است، سبب ایجاد چالش‌هایی در زندگی مردان می‌شود. فشار اجتماعی برای اعمال خشونت، تحمل خشونت فیزیکی (در قالب سربازی و جنگ‌ها) و انتظارات سنگین از مردان برای ایفای نقش پدرانه می‌تواند پیامدهای روانی و اجتماعی بسیاری داشته باشد. در این فصل، نویسندگان تلاش دارند تا این انتظارات اجتماعی و فرهنگی را نقد کنند و به چگونگی آسیب‌هایی که ممکن است این فشارها به سلامت روانی و جسمی مردان وارد کند، بپردازند.
فصل دوم: زنان، مردان و فرهنگ
فصل دوم کتاب به بررسی ریشه‌های نابرابری جنسیتی فراتر از جنگ جنسیتی می‌پردازد. این فصل به‌ویژه به تعاملات فرهنگی و اجتماعی که بر تفاوت‌ها و نابرابری‌های موجود در جوامع مردانه و زنانه تأثیر می‌گذارند، تمرکز دارد. در این فصل، به‌طور خاص به نحوه شکل‌گیری نقش‌های جنسیتی در بستر فرهنگ‌ها و جوامع مختلف اشاره می‌شود. نویسندگان در این فصل تحلیل می‌کنند که چگونه انتظارات جامعه از هر یک از جنس‌ها موجب نابرابری‌های ساختاری و فرهنگی می‌شود که در نتیجه جنگ‌های جنسیتی و روابط پیچیده میان زنان و مردان در جوامع مختلف تأثیرگذار است. همچنین، بحث‌هایی درباره‌ی قدرت، کنترل و نفوذ اجتماعی مردان در مقابل زنان و این‌که چگونه این موضوعات با فرهنگ‌های مختلف در ارتباط هستند، مطرح می‌شود.
در این فصل، نظریه‌پردازی‌های جدید در زمینه نقد روابط قدرت میان جنس‌ها به‌ویژه در جوامع مردسالار، به بررسی ریشه‌های فرهنگی و تاریخی این نابرابری‌ها پرداخته شده است.
فصل سوم: موجودات فداشدنی، زندگی غیرضروری
در فصل سوم، نویسندگان به پرسش‌های عمیقی در خصوص برابری جنسیتی، ارزش زندگی مردان و مفهوم فدا شدن پرداخته‌اند. این فصل به تأثیرات منفی فرهنگی و اجتماعی این پرسش‌ها بر مردان می‌پردازد. در جوامع مختلف، مردان به‌طور فرهنگی از آنها انتظار می‌رود که برای خانواده یا کشور خود فدا شوند. این فدا شدن‌ها می‌تواند در قالب جنگ، ارتش، و یا حتی زندگی روزمره مردان برای فراهم آوردن رفاه خانواده خود باشد. نویسندگان در این بخش بحث می‌کنند که این فشارها می‌تواند مردان را به موجوداتی «فداشدنی» تبدیل کند که در جامعه، زندگی آنها به نوعی «غیرضروری» تلقی می‌شود. آیا مردان مجبورند که خود را فدای جامعه یا خانواده کنند؟ نویسندگان به این سوال پاسخ می‌دهند و به‌ویژه به‌طور ویژه به رابطه میان برابری جنسیتی و این فدا شدن‌ها اشاره دارند. آیا در جوامع پیشرفته می‌توان به سوی برابری جنسیتی قدم برداشت؟ آیا تلاش برای برابری جنسیتی به از دست دادن ویژگی‌های مردانه و زنانه می‌انجامد یا موجب بهبود شرایط همه‌ی افراد می‌شود؟
فصل چهارم: ناتوانی جامعه‌شناسی جنسیت ایرانی در فهم جامعه ایرانی
فصل آخر کتاب به بررسی ناتوانی جامعه‌شناسی جنسیت ایرانی در تجزیه‌وتحلیل دقیق واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی پرداخته است. نویسندگان در این فصل به پارادایم‌های رایج و غالب جامعه‌شناسی جنسیت در ایران اشاره کرده و نقدهایی به عدم تطابق نظریات غربی با ویژگی‌ها و واقعیت‌های اجتماعی ایران وارد می‌کنند. به‌ویژه، در این فصل مفهوم «مردان فداشدنی» در قالب جامعه‌شناسی جنسیت ایرانی مطرح می‌شود و ناتوانی این نظریات در تحلیل فرهنگ‌های خاص ایرانی بررسی می‌شود. نویسندگان می‌خواهند نشان دهند که جامعه‌شناسی جنسیت ایرانی باید به‌طور ویژه بر اساس ساختارهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی ایران شکل گیرد و قادر به درک واقعیت‌ها و تفاوت‌های ساختاری آن باشد.
این فصل همچنین به بررسی شیوه‌های تسلط نظریه‌های جامعه‌شناسی جنسیت مسلط پرداخته و نحوه تأثیرگذاری این نظریات در جامعه ایرانی را تحلیل می‌کند.
تحلیل کلی
کتاب جامعه‌شناسی مطالعه مردان مجموعه‌ای از تحلیل‌های اجتماعی و فرهنگی است که از یک زاویه جامعه‌شناختی به نقد و بررسی جایگاه مردان در جوامع مختلف پرداخته است. نویسندگان با بررسی ساختارهای پیچیده فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، به چالش‌های موجود در هویت مردانه و نقش‌های جنسیتی پرداخته و از تحلیل‌های جدیدی برای درک بهتر مسائل مرتبط با جنسیت در جوامع استفاده کرده‌اند. این کتاب به‌ویژه برای خوانندگان علاقه‌مند به جامعه‌شناسی جنسیت، روابط اجتماعی، فرهنگ و تحلیل‌های جامعه‌شناختی، اثری مؤثر و تأمل‌برانگیز خواهد بود.