رحیم حمزه
دموکراسی امری مدرن و خواستنی است لکن از نظر مفهومی همانند بسیاری از مقولات نمی‌توان گفت توافقی حداقلی یا حداکثری در مورد آن وجود دارد. در اینجا آنچه درباره این مقوله می توان گفت رأی و اراده مردم دال مرکز گفتمانی متشکل از مولفه‌های مبتنی بر دموکراسی است و تمرین دموکراسی زمانی معنای محصل پیدا می‌کند که در عدم نادیده گرفتن رأی و اراده مردم به منصه ظهور و بروز برسد و در ذهن و دل مدعیان دموکراسی مأمن گزیند. به بیان دیگر نمی توان از دموکراسی دم زد و به نتایج آن پایبند نبود.
البته از یاد نبریم، تمرین دموکراسی در واقع بخشی از فرهنگ سازی برای دموکراسی محسوب می‌شود. از طرفی، در جامعه ما که موصوف به صفت دینی است، فراهم آمدن بستری دینی از رهگذر سازگار کردن این دو، از اوجب واجبات به شمار می‌آید.
در این میان، مجاب کردن حاکمان به گردن نهادن به دموکراسی و لوازم آن نیز اهمیت به سزایی دارد، بدین معنا که حاکمان نه تنها از تحمیل اراده خود دست بردارند بلکه آن را در ذیل اراده مردمان ببینند و این هم بخشی از فرهنگ دموکراسی است.
در این نوشته، دموکراسی به معنای اتم کلمه انگاره ای تلقی گردیده که وصف حکومت در سپهر سیاسی تواند قرار گرفت و سایر حوزه ها کماکان از الزامات مخصوص به خود تبعیت خواهند کرد. در این رویکرد فرد یا جمع دموکرات یعنی فرد یا جمعی که خواستار دموکراتیک شدن حکومت هستند و لا غیر. پرداختن به مفهوم دموکراسی به ایضاح بیشتر این موضع کمک می کند که در این مجال نمی گنجد.