علی مجدم 
 اگر کار ویژه اصلی احزاب را دستیابی به قدرت و کسب کرسی های نمایندگی بدانیم، مهمترین مسئله ای که پیش روی کنشگران سیاسی قرار می گیرد، فراهم کردن بسترهای نهادینه و قانون مند جهت مشارکت سیاسی افراد و گروههای مختلف اجتماعی است. در همین زمینه نظام انتخاباتی و رابطه آن با نظام حزبی اهمیت پیدا می کند.
که در ایران به دلیل کاستی های نظام انتخاباتی، نظام حزبی با بحران عدم نهادینگی و بی ثباتی مواجه است.
باید گفت که حکمرانی حزبی مفهومی فراتر از صرف آزادی تشکیلات و احزاب است و به همین دلیل، متغیرهای نهادی و قانونی نسبت به تحلیل های زمینه ای قدرت، تبیین بیشتری دارند.
در جمهوری اسلامی ایران، بر اساس قانون اساسی و قوانین عادی، وجود حزب پذیرفته شده، اما بررسی نظام انتخاباتی موجود، از جمله قانون فعالیت احزاب و گروههای سیاسی و قوانین انتخاباتی دیگر، نشان می دهد که بایدها و نبایدهای قانون گذاری حزبی در این قوانین رعایت نشده و علی رغم جواز قانونی برای تأسیس احزاب، تنظیم رابطه نهادی نظام حزبی و نظام انتخابات و ارتباط احزاب با سایر نهادهای موجود در قانون اساسی نادیده انگاشته شده است.
از یک سو، قانون احزاب علاوه برای آنکه شرایط دشواری را برای تأسیس احزاب پیش بینی کرده، با فهرست کردن مجموعه ای از جرائم و تخلفات (تکالیف) در مقابل حقوق اندکی که برای احزاب قائل شده، حکمرانی حزبی را تضعیف کرده است.
از سوی دیگر، قانون انتخابات از حیث نوع نظام انتخاباتی، احراز صلاحیت نامزدها، تبلیغات انتخاباتی و حوزه بندی انتخابات، مسبب ضعف نظام حزبی در ایران شده است. این قانون نه تنها در هیچ یک از مراحل انتخابات امتیازی برای احزاب قائل نشده، بلکه موجب کمرنگ شدن حضور احزاب در عرصه انتخابات هم شده است.
به نظر می رسد قوانین انتخاباتی ایران در چارچوب الگوی جواز قرار دارد. در این چارچوب، احزاب ایجاد می شوند، اما نقشی در انتخابات و به تبع آن تشکیل دولت ندارند.
بخشی از نگرشهای منفی جامعه ی ایران نسبت به احزاب از همین نکته سرچشمه می گیرد؛ احزابی وجود دارند، ولی کارکردی در انتخابات ندارند در نتیجه؛ جامعه، فعالان سیاسی و دولت احزاب را پرهزینه و بی حاصل تلقی می کند.
از طرف دیگر، به دلیل ضرورت منطقی حضور احزاب در دولت های مبتنی بر نمایندگی و عدم طراحی نهادی درست قوانین انتخاباتی، جامعه ایران با اشکال فاسد و ناصحیح احزاب، مانند محفل ها، حزب های موسمی و دولت ساخته مواجه شده است. به عبارتی، احزاب تشکیل شده جایگزین نظام حزبی صحیح و وحدت گروههای سیاسی نبوده، بلکه اشکال ناصحیح و فاسد احزاب شکل گرفته اند.
به نظر می رسد در جمهوری اسلامی ایران با تعمیق مردم سالاری دینی و تبدیل انتخابات به یکی از مهمترین نمودهای مشروعیت نظام سیاسی در سطح داخلی و خارجی، مدیریت انتخابات از طریق اصلاح قوانین انتخاباتی به منظور دوری از بسیج توده ای هیجانی، ضرورت پیدا کرده است.
یکی از ضروری ترین و در عین حال پر مناقشه ترین مباحث در جامعه ایران، حرکت به سمت حکمرانی حزبی است و بی تردید حکمرانی حزبی درگرو برخورداری جامعه از یک نظام انتخاباتی حزب محور است.
در این نظام انتخاباتی باید کارکرد احزاب به صورت مشخصی معین شود و رابطه احزاب با نهادهایی مانند مجلس، قوه مجریه و قوه قضاییه تنظیم شود و احزاب از امتیازات ویژه ای برخوردار باشند.