مهشید قاسمی
رشد جمعیت شهرنشینی و افزایش مهاجرت به شهرها، منجر به کاهش سطح رفاه شهروندان، مشکلات حومه نشینی، توسعه غیر قابل کنترل در مناطق شهری و بروز مشکلات زادی در مدیریت شهری می شود. افزایش ساخت و سازها شهری و بهره بردای ناآگاهانه از منابع طبیعی موجب شدت مخاطرات محیط زیستی شده است.
وضعیت و ویژگی شهر رابطه مستقیمی با اقتصاد، اجتماع و فرهنگ دارد و در شکل گیری جامعه انسانی تاثیر بسزایی دارد. توانمندسازی، افزایش دانش و آگاهی و مشارکت مردمی (رعایت حقوق شهروندی)بدون شک در نحوه مدیریت شهری اهمیت بسیار بالایی دارد و محور اصلی در توسعه شهری است. توسعه پایدار شهری، مبتنی بر نیازها با در نظر گرفتن ملاحضات محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی است.
در توسعه پایدار شهری موضوع هایی همچون بهبود سطح زندگی و آینده امن برای شهروندان، کاهش و جلوگیری از آلودگی های محیط زیستی (شهری)، کاهش و کم حجم سازی زباله و افزایش بازیافت، عدم حمایت از توسعه های مخرب و کاهش فقر و افزایش اشتغال مطرح است.
توسعه یافتن شهر به عوامت متعددی وابسته است که در هر منطقه و ناحیه بنابر تفاوت سطح فرهنگی و اجتماعی متفاوت است. برای داشتن شهر پایدار باید ویژگی های اقتصادی - اجتماعی مطلوبی مانند مسکن مناسب، شغل مناسب، درآمد معقول و کاهش فقر، در فضاهای سالم و عدالت محور قابل دسترس باشد. برنامه ریزی و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه نباید آرمان گرایانه و غیر واقعی باشد، در اکثر کشورها کمبود منابع مالی، نبود ساختارهای سازمانی و ضعف قوانین، عدم مشارک شهروندان، ناتوانی دولت ها در نظارت بر اراضی و ... از مهمترین چالش های توسعه پایدار در شهرها می باشد.
اهداف مدیریت پایدار شهری، باید در راستای خدمات عمومی بهتر و محیط زیست سالم تر باشد، اجرای پروژه هایی که رسیدن به اهداف آن دست یافتنی تر باشد و شهر از نظر اجتماعی و اقتصادی ارتقا یابد.
توسعه پایدار شهری، باید تضمین کننده توسعه مداوم شهرها و جوامع در نسل های آینده باشد. همچنین باید منجر به بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در راستای عدالت اجتماعی شود. هدف کلی در توسعه پایدار شهری، طرح توسعه شهری و رفع نیازهای جمعیت، افزایش رفاه اجتماعی، کاهش مصرف منابع طبیعی، تامین دسترسی برابر به منابع و خدمات شهری برابر، حفظ تنوع فرهنگی و اجتماعی شهری باشد.
توسعه شهری منجر به چالش های زیادی در حوزه محیط زیست، ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شده است، منابع طبیعی محدود، صنایع وابسته به منابع طبیعی و عدم سیاست کنترلی، ترافیک، تراکم زمین، تغییر کاربری زمین، آلودگی های آب، هوا، خاک و هوا و ... از مسائل مهم در مدیریت شهری است، که هر جامعه ای باید ضوابط و مقررات شهری را بر اساس آرمان های توسعه پایدار و شاخص های متناسب با هویت آن شهر تنظیم کند.
مجموعه شهری چند بعدی و بسیار پیچیده است که برنامه ریزی برای همه عناصر آن امری دشوار است، توسعه شهری به معنای ارتقا جامعه و نظام اجتماعی آن از وضعیت نامطلوب به مطلوب است. توسعه شهری بخشی او توسعه ملی در راستای تامین عدالت اجتماعی، رشد اقتصادی و اجتماعی در جامعه است.
برای تحقق توسعه پایدار شهری باید شرایطی فراهم شود تا امکان بستر سازی برای توسعه پایدار و بهبود رفاه اجتماعی فراهم شود که در نهایت منجر به برقراری عدالت اجتماعی، طراحی های سازگار حفظ محیط زیست، تقویت ساختارهای اجتماعی و ... می گردد.