هفتم خردادماه در تقویم ما سالگرد افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی است و به این بهانه میخواهیم نگاهی کوتاه به تاریخچه این ساختار مهم در جهان بیندازیم. تاریخچه دقیق اولین مجلس و قانونگذاری جهان مشخص نیست، اما برخی منابع تاریخی نشان میدهند که این اتفاق حدود 5000 سال پیش در شهرستان سومر در جنوب میانه (بخشی از عراق کنونی) رخداده است. سومریها از قدیمیترین تمدنهای جهان بودند و با کشاورزی و دامپروری و ماهیگیری گذران میکردند. این مردم در امور مختلفی همچون کشاورزی، نگهداری حیوانات اهلی، صنایعدستی و تجارت شناخته شده بودند. سومریها سیستم نوشتاری پیشرفتهای داشتند که به نام سومری شناخته میشود و از آن برای نوشتن متون دینی، اداری و ادبی استفاده میشد. در این سیستم نوشتاری، علائم و نمادهای مختلفی برای نمایش کلمات و جملات استفاده میشد. مجلس سومر شامل اعضای منتخبی از شهروندان بود که بهعنوان نمایندگان مردم در آن حاضر میشدند و در جلسات خود به بحث و تصمیمگیری درباره مسائل مهم و قوانین مختلف میپرداختند.
یکی دیگر از مشهورترین مجالس باستانی در تاریخ، مجلس اسپارتا در یونان باستان بود که شامل دو مجلس بود. مجلس اول که شامل تمام اعضای جامعه بود و مجلس دوم که شامل اعضای انتخاب شده توسط مجلس اول بود. اعضای این مجلس باید از میان تحصیلکردگان و توانمندان بودند و تصمیمگیریهای مهم درباره جنگ، صلح، سیاستهای داخلی و خارجی، قوانین و مسائل دیگر را اتخاذ میکردند.
در تمدن روم باستان نیز، مجالسی با نام “سنا” وجود داشت که شامل نمایندگان از تمامی قبایل رومی بود. این مجلس تصمیمگیریهای مهم درباره امور داخلی و خارجی روم را اتخاذ میکردند و قوانینی را تدوین میکردند که برای قرنها بهعنوان الگویی برای سایر تمدنها به کار گرفته شد.
در تمدن بابل، مجالسی با نام “پارلمان” وجود داشت که شامل اعضایی از جامعه بود که بهعنوان نمایندگان مردم در آن حضور داشتند. این مجالس نیز قوانین و مقرراتی را در زمینههای مختلف تدوین کردند.
تاریخچه مجلس در ایران به دوران قاجاریه بازمیگردد. در سال 1285 هجری شمسی (1868 میلادی)، نخستین مجلس در ایران تأسیس شد که به نام “مجلس شورای ملی” شناخته میشد. این مجلس با دستور مظفرالدینشاه قاجار تشکیل شد و شامل اعضایی از نخبگان، مردم و مسئولین دولت بود. هدف اصلی از تأسیس این مجلس، ارائه پیشنهادها و راهکارهایی برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور بود.
در دوران پس از انقلاب اسلامی، مجلس شورای اسلامی بهعنوان یکی از سازوکارهای تصمیمگیری در ایران شناخته شده است تا بهعنوان نماینده مردم ایران در ارتقای سطح زندگی و بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور مسئولیت داشته و در تصمیمگیریهای مهم کشور و همچنین در تعیین سیاستهای داخلی و خارجی ایران ورود کند. مجلس، در نظارت بر عملکرد دولت و انجام وظایف قوه مجریه نیز صاحب اختیاراتی است.