جنگل ها به عنوان یکی از مهم ترین منابع طبیعی تجدید شونده و به عنوان ریه های زمین 30 درصد سطح زمین را تشکیل می دهد که سالانه حدود 5/3 میلیون هکتار از آنها تخریب می شود. ایران کشوری خشک و کم آب و وسعت جنگل های ایران معادل 4/7 درصد کل مساحت کشور است، که جزء کشورهای با وسعت جنگل کم است. مناطق جنگلی ایران شامل بخش شمالی (هیرکانی با مساحت 84 میلیون هکتار) و جنگل های زاگرسی، ارسباران، ایران- تورانی و سواحل جنوبی (مجموع مساحت 7 میلیون هکتار) می باشد.
نقش جنگلها در تأمین غذا، محصولات کاغذی و چوبی، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ آب (هر هکتار جنگل قادر به ذخیرهسازی 500 تا 2 هزار مترمکعب آب است.) و... انکارناپذیر است و حفاظت از جنگلها بهعنوان سرمایه ملی هر کشور، تضمینکننده بقای محیطزیست، زیستگاه جانوران، حفظ تنوع گیاهی و توسعه پایدار خواهد بود. جنگلها جز ثروت عمومی هر کشور است (73 درصد از جنگلهای جهان تحت مالکیت عمومی و 22 درصد مالکیت خصوصی دارد و 5 درصد باقیمانده مالکیت ناشناخته دارند.). در ایران سال 1341 هیئت وزیران قانون ملیشدن جنگلها و مراتع کشور را تصویب کردند. جنگلهای هیرکانی (بعد از کویر لوت) دومین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
بر اساس گزارش فائو 8/6 درصد مساحت جنگل ایران به نسبت مساحت کل کشور کاهشیافته است. عمده دلایل نابودی و تخریب جنگلها عوامل انسانی، بهرهبرداری غیراصولی و مفرط (90 درصد) و عوامل طبیعی (گرمای هوا، خشکسالی و پوشش گیاهی خشک) است. اینفوگرافیک این شماره (تهیه شده در خبرگزاری ایرنا) به مهمترین دلایل نابودی جنگلهای ایران پرداخته است.
بیتوجهی به جنگلها، نبود دانش کافی و مدیریت اشتباه، سهلانگاری و نبود پشتوانه قوانین محیط زیستی منجر به نابودی وسعت وسیعی از جنگلهای کشور شده است. جنگلزدایی در بسیاری از کشورها به طور طبیعی و انسانی رخ میدهد که وضعیت ایران باتوجهبه خشکسالیهای اخیر، باید موردتوجه قرار گیرد. ازاینرو طرح تنفس جنگلهای شمال در برنامه ششم توسعه در سال 95 تهیه و در سال 96 وارد مجلس شد تا از سال 1396 تا 1400 اجرا شود، در طرح تنفس جنگل، بهرهبرداری چوبی از درختان جنگلهای کشور از ابتدای سال چهارم برنامه ششم توسعه ممنوع اعلام شد، اما هنوز طرح جامعی برای مدیریت ایده تنفس جنگل تهیه نشده است.
مهشید قاسمی