چاپ

در ابتدای قرن پیشین گمان بر این بود که ارزشهای سنتی و باستانی ما ایرانیان که در رگ و پی و ناخودآگاه جمعی امان جریان داشت در ترکیب با ارزشهای مدرن و جهان‌شمول، منظومه‌ای می‌آفرینند که می‌توانند جهانی سرشار از عدالت و آزادی و شادی را برای ما ایرانیان رنجور از نبردها و مبارزات ممتد فراهم کند. اما چه زودباور بودیم!
یادمان هست که در شروع پاندمی کرونا در دنیا، یکی از برندگان نوبل پزشکی نوشت: بسیار عجیب است که در قرن بیست و یکم باید دوباره نحوه شستن دست را به مردم آموزش دهیم. و حال ما نیز در چنین وضعیتی گیر کرده‌ایم.
در هفته‌های اخیر مکرر اخباری می‌شنویم دال بر این که کودکی تیر خورده، زن بارداری لطمه دیده، به مادری توهین شده، عمامه‌ای از سر پیرمردی پرانده شده، اموال مردم تخریب شده و بسیار اخبار مشابه دیگر. از طرفی می‌شنویم که شهردار تهران گزارشات علمی را زیر سؤال می‌برد، عده‌ای به محیط‌زیست و آب‌ها می‌تازند، دانشگاه‌ها، پزشکان و ساحت علم مورد تعرض قرار می‌گیرد، آموزش مختل می‌شود، روزنامه نگاری و وکالت جرم تلقی می‌گردد و اطلاع‌رسانی آزاد ممنوع می‌شود.
کودکان، مادران، سالخوردگان، دانشمندان و پزشکان همواره، در تمامی فرهنگ‌ها و در تمام ادوار تاریخ حرمت داشته‌اند. شما فقط به حرمت مادری نگاه کنید که چه جایگاه عجیب و خاصی در تمام طول تاریخ داشته است. مجموعه قوانینی که در جهت دفاع از حقوق شهروندی تدوین شده‌اند نتیجه مستندسازی همین حرمت‌ها و سنت‌ها و با هدف ایجاد میثاقی مشترک بین آحاد شهروندان در دنیا و در یک کشور است.
بسیاری از ارزش‌های سنتی بشر، ارزش‌های نوین علمی و اخلاقی؛ و مبانی حقوق بشر میراثی هستند که تک‌تک انسانها موظفند از آنها در هر شرایطی دفاع کنند. جدال‌های بر سر منافع و ایدئولوژی‌ها نباید ما را از این دفاع غافل کند. این ارزش‌ها که گمان می‌کردیم نقطه توافق بین شهروندان و پایه‌گذار ساخت یک جامعه انسانی می‌باشند، امروز مورد هجومی همه جانبه قرار گرفته‌اند و دستاویز نبرد قدرت شده‌اند. غافل از این که در فردای ایجاد موازنه قوای جدید، ما برای ساختن و نگه داشت اجتماعی پویا و سالم و قوی به این ارزش‌های زیر ساختی و جهان‌شمول نیاز داریم.
در شرایط امروز ایران، طنز تلخی است که باید برای حفاظت و پایداری از این ارزشها تذکر داد و همگان را به رعایت آنها فراخواند. در این میان اما نقش و وظیفه سردمداران و حاکمان بسیار بسیار بیشتر است. آنها هستند که در میان این منازعات و با هدف حفظ نظم موجود، این ارزشهای کلاسیک شده را رعایت نمی‌کنند. ایشان متأسفانه یا به این ارزش‌ها باور ندارند یا آنچنان قدرت برای‌شان ماورا ارزش تلقی می‌گردد که در پای آن حاضرند سایر ارزش‌ها را فدا کنند.
ما وقتی تنها هستیم و بسان انسانی جدا مانده در جزیره‌ای دور افتاده زندگی می‌کنیم شاید بتوانیم فقط با اتکا بر ارزشهای شخصی خودمان زندگی کنیم، گرچه در همان جزیره نیز باید به قانونمندی های طبیعت و تکامل احترام بگذاریم تا بتوانیم زنده بمانیم. اما وقتی در جمع هستیم لازم است که ارزشهای مشترک و یا حداقل توافق‌های مشترکی داشته باشیم تا بتوانیم از زیستی سالم و مطمئن بهره‌مند مند شویم. شاید الان دوباره وقت این پرسش فرا رسیده است که ما شهروندان کشور ایران بر سر چه ارزش هائی با یکدیگر توافق داریم و میثاق مشترک بین ما چیست؟