نوشته: امیرحسین سمائی

اعتراضات خیابانی پس از مرگ دلخراش مهسا امینی را می توان از جنبه های مختلف بررسی و تحلیل کرد. اما نکته قابل توجه در این حرکت اجتماعی حضور پررنگ دختران و پسران نوجوان و جوان بود که به صورت یکپارچه رهبری این اعتراض مدنی را بر عهده گرفتند. 
 با توجه به اتفاقات اخیر، تاثیرگذاری نوجوانان و جوانان در مسائل اجتماعی روز به روز در حال افزایش است، در عصر شبکه های اجتماعی به راحتی کوچکترین کنشگری آنها در سطح ملی دیده و شنیده می شود.
 در یک جامعه دموکراتیک همه افراد زیر 18 سال همچون بزرگسالان حق اعتراض به صورت شخصی و گروهی را دارند که باید مورد احترام و رسمیت حاکمیت و مردم قرار بگیرد.
بخشی از افکار عمومی مخالف حضور این چنین نوجوانان و جوانان در کنشگری سیاسی و اجتماعی هستند بخصوص زمانیکه امنیت جانی و خطر محاکمه قضایی آنها مطرح می شود که در بسیاری از موارد باعث اضطراب و ترس والدین هم شده است!
 با این حال اگر والدین نگران هستندکه نوجوانان برای شرکت در فعالیت های سیاسی به اندازه کافی آماده یا بالغ نیستند، بهتر است فقط نگاهی به تاریخ داشته باشند تا نمونه های متعدد تاثیرگذاری نوجوانان و جوانان در کنشگری سیاسی و اجتماعی را ببینند. 
ممکن است با این سوال مواجه شوید که با فرض هیچ گونه خطر و آسیب، آنها در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی شرکت کنند، آیا برای آنها مفید است؟!
 پاسخ به این سوال مثبت است. هویت اجتماعی و سیاسی نوجوانان و جوانان یکی از مهمترین فاکتورها در کشورهای توسعه یافته و دموکراتیک است. مشارکت سیاسی و اجتماعی برای آنها باعث افزایش عزت نفس، اعتماد به نفس و قدرت تغییر می شود. کنش گری  مدنی و سیاسی برای آنها هویت اجتماعی و سیاسی تعریف می کند و می توانند آن را رسا بیان کنند: من این چنین فکر می کنم و متعلق به به این جریان فکری و سیاسی هستم.
بسیاری از اندیشمندان و محققان معتقد هستند، نوجوانانی که در انتخابات مشارکت دارند، فعالیت داوطلبانه انجام می دهند و یا از تغییرات سیاسی و اجتماعی حمایت می کنند، در مقایسه با همسالان خود به سطح تحصیلات و درآمد بالاتری خواهند رسید.
 مطالبه گری و کنشگری، مهارتهای همچون تفکر انتقادی،  قدرت حل مساله و کارگروهی را در نوجوانان تقویت می کند تا با توانایی بیشتری با چالش های شخصی و اجتماعی رو به رو شوند.
راه های متعدد زیادی برای تشویق نوجوانان و جوانان برای مشارکت سیاسی و اجتماعی وجود دارد که اکثر آنها فعالیتهای غیر خشونت آمیز هستند. حتی اگر رسانه ها و موجهای اجتماعی حرکتهای خشونت آمیز را بر سر اعتراضات مدنی می کوبند، همه ما باید به نوجوانان و جوانان کمک کنیم تا روش‌های صلح‌آمیز فعالیت مدنی  را به عنوان راه حل مؤثرتر برای انتقال پیام سیاسی  و مطالبه گری شناسایی و انتخاب کنند. 
والدین مهمترین نقش را در شکل گیری بینش سیاسی و اجتماعی فرزندان دارند و در قدم اول باید با فرزندان خود درباره رویدادهای سیاسی و اجتماعی، اعتقادات سیاسی خودشان و ارزشهای بنیادی که باور دارند صحبت کنند، همچنین پدران و مادران باید شفاف در مورد مخالفت و موافقت خودشان با جریانهای سیاسی با فرزندان گفتگو کنند. ممکن است این موضوع برای گفتگوی خانوادگی کمی جدی باشد؛ اما می توانند این مسئولیت را به یک دفتر حزب سیاسی، یک فعال مدنی و یا یک فرد آگاه و معتمد بسپارند.
 به یاد داشته باشید، فرزندان شما ممکن است در نهایت نظرات متفاوتی نسبت به شما داشته باشند، و این اشکالی ندارد. شما دقیقاً مثل والدینتان فکر نمی کنید، درست است؟!
 این یک نظم طبیعی است. مهم آن است، که آنها بتوانند به طور انتقادی در مورد مسائل و رویدادهای اجتماعی فکر کنند و در مورد آنها بحث کنند، و سالهای بعد همراه با رشد فردی و اجتماعی قطعا توانایی تصمیمات مهم  سیاسی را خواهند داشت.
در رویدادهای سیاسی نوجوانان  و جوانان اشتیاق و شور بالایی برای فعالیت های مدنی و سیاسی از خود نشان می دهند، این موضوع جای نگرانی ندارد؛ اما والدین باید تلاش کنند تا الگو ها و موارد موفق در رده سنی خودشان را به آنها معرفی کنند.
 حتی در این شرایط بهتر است والدین خود الگو باشند، در کمپینهایی سیاسی و اجتماعی همراه با فرزندان مشارکت کنند، در جلسات تحلیلی و نقدی که توسط احزاب و نهادهای مدنی برگزار می شود شرکت کنند و تلاش داشته باشند در دایره شبکه ارتباطی خودشان کنشگران سیاسی و اجتماعی وجود داشته باشند تا فرزندان در کنار والدین به رشد سیاسی بالاتری دست پیدا کنند.
موضوعات سیاسی متفاوتی وجود دارد که نوجوانان و جوانان نیاز به یادگیری و آموزش دارند. بهتر است در گفتگو ها و آگاهی سازی برای آنها به عنوان های زیر بیشتر بپردازیم:

•  آزادی سیاسی و اجتماعی متکی به مشاکرت گسترده در رویدادهای سیاسی است.
•   بررسی قانون اساسی، نوع نظام سیاسی موجود در کشور و تفاوت آن با دموکراسی های رایج در دیگر کشورها.
•   تاکید بر اینکه، احزاب سیاسی تنها نهاد قدرتمند اجتماعی برای مطالبه گری سیاسی است.
•   به یاد داشته باشند، اندیشه سیاسی ما متفاوت از اعتقادات مذهبی ما است.
•  آزادی بیان در کنار احترام به نظر مخالف ارزشمند خواهد بود.
•   یادآوری کنیم، اشکالی ندارد که در دیدگاه‌های خود پرشور باشیم و اعتقادات خود را با اشتیاق  و صریح بیان کنیم.
•   مهارت تفکر انتقادی.
•  مهارت گوش دادن، باید  این توانایی را داشته باشند تا به صدای همه جناح های سیاسی و اندیشه های سیاسی گوش دهند.
•   و مخالفان سیاسی ما دشمنان ما نیستند.

قطعا برای بسیاری از والدین، گفتگوی صریح درباره مسائل اجتماعی و ناآرامی های سیاسی در کشور کار  سختی است و والدین تمام پاسخ‌ها و راه‌حل‌هایی مناسب را ندارند، اما گفتگو را با فرزندان خود شروع کنید، قطعا ناامید نخواهید شد.