به گزارش اراده ملت، سید مهدی تروهید - امروزه خرید یک کتاب در دسترس هرکسی است اما صدها سال پیش این امکان وجود نداشت. چاپخانه گوتنبرگ تاریخ را به معنی واقعی دگرگون کرد.
چاپخانه گوتنبرگ با فراهم کردن وسیله‌ای برای تولید و مصرف انبوه ایده‌ها در مقیاس بسیار وسیع، باعث شد تا رنسانس، اصلاحات پروتستان و تجدیدنظر در اعتقاد مذهبی، عصر روشنگری و انقلاب علمی و توسعه علم و فناوری تسهیل شود؛ و جهان در آستانه انقلاب در دانش و اطلاعات قرار گیرد. تصور این تحولات بدون صنعت چاپ ناممکن است.
پیش از آن، دیدگاه بیشتر مردم در سطح محلی می‌زیستند و از اطلاعات کمی در مقیاس ملی و بین‌المللی داشتند. دیدگاه مردم نسبت به جهان را خانواده، همسایگان و کشیش کلیسای آن‌ها شکل می‌داد.
اغلب مردم در همان دهکده یا شهری که به دنیا آمده بودند زندگی می‌کردند و درمی‌گذشتند. این باعث می‌شد تا آگاهی کمی از زندگی درجاهای دیگر یا اندیشمندان و یا مردمانی که متفاوت از خودشان می‌زیستند داشته باشند. اختراع گوتنبرگ همه این‌ها را تغییر داد و به معنای واقعی کلمه جهان را متحول کرد.
یوهانس گوتنبرگ متولد 1398 میلادی در ماینز آلمان زاده شد و احتمالاً در سال 1468 م (14 بهمن‌ماه سال 846 خورشیدی) در همین شهر درگذشت. او صنعتگر و مخترع آلمانی بود که مبدع روش چاپ از نوع متحرک بود. به‌طورکلی اطلاعات اندکی در مورد او ثبت‌شده است.
پدرش در ماینز طلافروشی ثروتمند بود و مادرش از اشراف بود. در سال 1411 هنگامی‌که شورش علیه اشراف ماینز بسیاری را به‌تبعید مجبور کرد، خانواده یوهانس به یکی از املاک مادرش در هِسه نقل‌مکان کردند.
تصور می‌شود که وی در سال 1418 در دانشگاه ارفورت ثبت‌نام کرده است و شغل اولیه‌ی او نیز طلافروشی بوده باشد.
او زبان آلمانی و لاتین آگاهی داشت و این دو زبان در کارهای بعدی وی مشهودند. پدر وی در سال 1419 درگذشت و یوهانس از او ثروتی به ارث برد اما با توجه به اسناد باقی‌مانده از او در 1434 هیچ ثروتی از زندگی وی شناخته‌نشده است.
در آن زمان تقاضا برای کتاب در میان اشراف و نیز طبقه متوسط باسواد وجود داشت و بنابراین هر کس که وسیله‌ای برای تولید کتاب‌های باکیفیت در تعداد زیاد ابداع می‌کرد، می‌توانست بسیار ثروتمند شود.
این دقیقاً همان چیزی است که هدف گوتنبرگ بود و آن را به سرمایه‌گذاران خود ارائه کرد. او با استفاده از تجربه‌هایی که به‌عنوان یک طلافروش به دست آورده بود، چاپخانه‌اش را ایجاد کرد. او برای چاپ از روش‌ها و تکنیک‌هایی استفاده کرد که در اروپای آن زمان وجود نداشت.
گوتنبرگ تنها کسی نبود که به ایجاد یک روش سریع‌تر و بهتر برای تهیه کتاب علاقه داشته باشد. کتاب‌ها با دست کپی می‌شدند و یا با استفاده از چاپ ِچوبی ساخته می‌شدند که وقت‌گیر و گران بود.
چاپ ِچوبی از چین-پیش از سال 1300- به اروپا رسیده بود. قبل از اینکه گوتنبرگ شروع به چاپ فلزی کند، تولید نسخه خطی یک صنعت پررونق بود.
هم‌چنین کتاب در اروپای قرون‌وسطای از پوست گوساله ساخته می‌شد. درحالی‌که کاغذ یا پاپیروس گاه توسط کلیسا به‌عنوان پدیده‌ای غیر مسیحی محکوم می‌شد زیرا که توسط نویسندگان بت‌پرست و مسلمان استفاده می‌شدند.
روش گوتنبرگ سبب شد تا تولید کتاب سریع و ارزان شود و بتوان آن را به‌طور انبوه به بازار عرضه کرد. هر نسخه از یک کتاب دقیقاً مانند سایر نسخه‌ها بود.
در دنیایی که خطایی کوچک اغلب می‌تواند معنا را تغییر دهد، این‌یک نوآوری شایان توجه بود. نوآوری او سبب شد تا هرکسی که بتواند بنویسد بتواند آثار خود را چاپ و توزیع کند و هرکسی که بتواند بخواند و درآمد داشته باشد بتواند آن آثار را بخرد. گوتنبرگ ارزش اختراع خود را درک کرده بود و معتقد بود که این امر او را ثروتمند می‌کند.
جالب است که یکی از اولین مواردی که وی چاپ کرده بود چاپ متون مربوط به بخشش گناهان برای کلیسای کاتولیک بود. نوشته‌هایی که به مؤمنان فروخته می‌شد تا گناهان خود را بخرند.
این متون قبلاً با دست‌نوشته می‌شدند اما چاپ آن‌ها به این معنی بود که این امکان فراهم شد تا بتوان آن‌ها را در مقیاس گسترده فروخت و این به معنای پول بیشتر برای کلیسا بود.
جالب است که اولین موفقیت مالی گوتنبرگ در چاپ این متون بود. این امر کاتالیزور اصلاحات پروتستان بود. در این هنگام بود که مارتین لوتر (1483-1546) در سال 1517 به آن‌ها اعتراض کرد.
مشهورترین کتابی که گوتنبرگ چاپ کرد کتاب مقدس بود که در سال 1556 منتشر شد. افرادی که درگذشته هرگز نمی‌توانستند کتابی باکیفیت داشته باشند، اکنون می‌توانستند یکی از آن‌ها را تقریباً با کمتر از نیمی از قیمت قبل داشته باشند.
کتاب مقدس گوتنبرگ با 42 خط مساوی در هر صفحه چاپ شد و خواندن آن را آسان کرد و برای جذابیت زیبایی‌شناسی تزئین شد و آن را بسیار محبوب کرد. اولید انبوه کتاب مقدس بسیار سودآور بود و باعث اختلاف او با سرمایه‌گذارش شد.
سال 1556 سرمایه‌گذار اصلی وی -به علت بدهی گوتنبرگ به او- دستگاه مطبوعات را در یک دعوای قضایی تصرف و آن را به دارایی خانوادگی تبدیل کرد و به چاپ کتاب مقدس و سایر آثار ادامه دادند و برای اختراع مطبوعات اعتبار گرفتند.
اگرچه گوتنبرگ در سال 1465 به‌عنوان مخترع مطبوعات توسط اسقف شهر شناخته شد، ستایش شد و کمک‌هزینه دریافت کرد اما سه سال بعد در فقر نسبی و گمنامی درگذشت و در گورستان کلیسای فرانسیسکان در ماینز دفن شد که دیگر حتی وجود ندارد.
افزایش حجم کتاب‌های تولیدشده در مقایسه با آثار دست‌ساز، افزایش دسترسی به کتاب‌ها، افزایش نویسندگان و ازجمله نویسندگان ناشناخته، افزایش نویسندگان موفقی که فقط از طریق نوشتن زندگی می‌کنند از پی‌آمدهای اقدامات او بود.
افزایش نرخ سواد، گسترش ایده‌ها و اندیشه‌های مربوط به دین، تاریخ، علم، شعر، هنر و زندگی روزمره، افزایش دقت متون متعارف از دیگر دست‌آوردهای گسترش صنعت چاپ بود.
در این زمان بود که عملاً جنبش‌های اجتماعی، دینی و سیاسی توانستند به‌راحتی توسط رهبرانی که هیچ ارتباط فیزیکی با پیروان خود نداشتند سازمان‌دهی شوند.