روز جهانی مبارزه با کار کودکان روزی است که برای افزایش آگاهی و فعالیت درزمینه جلوگیری از کار کودکان، از سوی سازمان بین‌المللی کار (ILO) پیشنهادشده است. این پیشنهاد نخستین بار در سال 2002 صورت گرفت. این روز هرساله در 12 ژوئن (22 خرداد) برگزار می‌شود و هدف آن تقویت جنبش جهانی بر ضد کار کودکان است. در این روز دولت‌ها و نهادهای محلی، جامعه مدنی و جهانی، کارگرها و کارفرمایان به گرد هم جمع می‌شوند تا مشکل کودکان کار را مطرح کنند و راه‌حل‌هایی برای کمک به آن‌ها پیشنهاد کنند.

بر پایه داده‌های ILO صدها میلیون دختر و پسر در جهان درگیر کارند و از آموزش‌وپرورش مناسب، بهداشت، تفریح، و آزادی‌های اولیه بی‌بهره‌اند. بیش از نیمی از این بچه‌ها مشغول به بدترین شکل ممکن از کارهای کودکان‌اند؛ مانند کار در محیط‌های خطرناک، بردگی یا دیگر شکل‌های بیگاری؛ قاچاق مواد مخدر و تن‌فروشی و حتی ورود در درگیری‌های مسلحانه.

در ایران آمار دقیقی از تعداد کودکان کار وجود ندارد زیرا شناسنامه هویتی برای کودکان کار تشکیل نشده و آمارها متنوع و در بسیاری از مواقع متناقض‌اند. درهرصورت در ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای جهان تعداد کودکان کار رو به افزایش است و عواملی نظیر گسترش فقر، افزایش تورم، طلاق، بالا رفتن هزینه تحصیل، بحران‌های طبیعی چند سال اخیر (نظیر سیل، زلزله و …)، مهاجرت کودکان کشورهای همسایه و کودکان شهرهای توسعه‌نیافته به شهرهای برخوردار و وجود چرخه بین نسلی کار از مهم‌ترین عوامل بروز کار کودکان در ایران بوده است.

طبق آخرین آماری که مقامات ایران در تاریخ 22 خرداد 1398 دادند، تنها در تهران 14 هزار زباله گرد وجود دارد که یک‌سوم آن‌ها یعنی 4 هزار و 700 نفر کودک هستند. در خرداد 1398 بر اساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال 1396 بیش از 336 هزار کودک پسر و 74 هزار کودک دختر بین سنین 10 تا 17 سال مشغول کار بوده و 89 هزار کودک دنبال کار بوده‌اند. بر همین اساس تعداد کودکان بی‌سواد 251 هزار کودک و تعداد کودکانی که ترک تحصیل‌کرده‌اند 1٫68 میلیون کودک هست.

تعداد کودکان کار در پایتخت به طرز مشهودی بیشتر از جاهای دیگر است. در طرح‌های کوتاه‌مدتی که برای این مسئله طراحی‌شده اجراکنندگانی چون شهرداری، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی بیشتر این کودکان را جمع‌آوری و نگهداری کرده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد جمعیت این کودکان رو به افزایش است و جمع‌آوری‌های مقطعی نمی‌تواند چاره کار دانسته شود. این دسته به دلیل حضور دائم در محدوده‌های ترافیکی یا فعالیت در حوزه بازیافت زباله در معرض خطر هستند و به مریضی‌های مختلفی مبتلا می‌شوند.