در سال‌های گذشته با خروج آمریکا از برجام و عدم تمایل ایران برای توافق هسته‌ای، حجم و گستردگی لایه‌های پنهان بحران اقتصادی ایران در حال نمایان شدن است. افزایش نقدینگی و کاهش ارزش ریال بیشترین فشار را بر طبقه پایین و جامعه کارگری ایران وارد کرده است. سال 1400 شاهد بی‌سابقه‌ترین تعداد تجمع و اعتراضات کارگری در ایران بودیم. تصویر تجمع کارگران برای مطالبات صنفی و افزایش حداقل دستمزد به یک امر عادی در ایران تبدیل شده و حتی مسئولان و حاکمیت هم به این اعتراضات عادت کرده‌اند، تنها نتیجه این اعتراضات پهن کردن نمادین سفره خالی کارگران در کف خیابان جلوی مراکز دولتی و کارخانه‌های ورشکسته بوده است. اما سؤال اینجاست کارگران و طبقه مزدبگیر چگونه باید مطالبات صنفی خود را پیگیری کنند تا نتیجه قابل‌قبولی به دست بیاورند؟
جامعه کارگری به‌جای امضای طومار و نوشتن نامه به نمایندگان مجلس و ائمه جمعه باید مطالبات صنفی خود را از طریق اتحادیه‌ها و سندیکاهای کارگری پیگیری کنند. در تاریخ جنبش کارگری ایران، اعتراض ماهیگیران انزلی در سال 1285 به لیانازوف روسی که حق امتیاز خرید انحصاری ماهی را در اختیار داشت به اولین حرکت مدنی گروهی کارگران ایران شناخته می‌شود. اما بعد از مشروطه نخستین سندیکای کارگری رسمی در ایران اتحادیه کارگران چاپخانه‌های تهران بود که با ساماندهی یک اعتصاب گسترده و طرح 14 مطالبه صنفی باعث تعطیلی تمام روزنامه‌های آن زمان شد. بااین‌حال بعد از انقلاب 57 و برخلاف شعارهای حمایت از کوخ‌نشینان، حاکمیت با تصویب قوانین ناکارآمد، استقلال و عملکرد اتحادیه‌های کارگری را به‌عمد کاهش داده است.
قطعاً کشورهای دموکراتیک غربی در این موضوع به‌جای شعار دادن‌های توخالی، حمایت بیشتری از نیروهای کارگری دارند و در یک سال اخیر نوع جدیدی از اتحادیه‌های کارگری در این کشورها در حال شکل گرفتن است. این تحول جدید از شرکت‌های عظیم فناوری همچون گوگل، آمازون و اپل جایی که حداقل دستمزد دو برابر صنایع دیگر است در حال شروع شدن است و نیروهای کار پیگیر مطالبات فراتر از دستمزد و معیشت هستند. به‌عنوان‌مثال تلاش‌های آمازون برای جلوگیری از تشکیل اتحادیه‌های کارگری نهایتاً بی‌نتیجه ماند و با رأی 59 درصدی کارکنان انبار این شرکت در نیویورک اولین اتحادیه کارگری آمازون به وجود آمده است، و این موضوع در حال تبدیل‌شدن به یک جنبش فراگیر در شرکت‌های فناوری اروپا و آمریکا است.
جامعه کارگری ایران در شرایط بحران‌زده امروز نیاز به یک صدای واحد برای مطالبه‌گری دارد. این حرکت صنفی با تلاش‌های پراکنده و بدون برنامه قطعاً به بیراهه خواهد رفت و در مواردی هم با ورود عناصر بیگانه، حرکت مدنی و مسالمت‌آمیز جامعه کارگری به خشونت کشیده می‌شود که نتیجه آن سرکوب بیشتر فعالین کارگری و درخواست‌های به‌حق آنان است. هرچند تشکیل اتحادیه‌های کارگری با توجه به صنعت و جغرافیا تفاوت‌هایی باهم دارند اما ساختار اولیه همه سندیکاها مشابه هم هستند.
اولین قدم، تشکیل کمیته ساماندهی از تمام واحدهای کارگری، قومی، فکری و جنسیتی است. اعضای کمیته وظیفه آموزش خود و تمام کارگران درباره اهمیت تشکیل اتحادیه و برنامه‌ریزی برای روبه‌روشدن با مخالفان تشکیل اتحادیه را نیز بر عهده دارند. همچنین این کمیته وظیفه جمع‌آوری اطلاعات از سه حوزه ساختار سازمانی نیروی کار، اطلاعات کارفرما و اطلاعات کارگران را بر عهده دارد. علاوه بر این، این کمیته مسئولیت برنامه‌ریزی برای دستیابی به خواسته‌های اتحادیه و برگزاری انتخابات داخلی را نیز بر عهده دارد. در ادامه، این هسته اصلی وظیفه دارد جامعه کارگری را به‌ضرورت عضویت در اتحادیه دعوت کند تا با یک فرایند دموکراتیک و مدنی خواسته‌های صنفی آن‌ها مطالبه شود.
هرچند مطالبات اتحادیه‌ها از جنس سیاسی نیست و تمرکز بر امور صنفی دارد، اما باید به این موضوع توجه کرد که بسیاری از قوانین کار باید در حلقه‌های بالای حاکمیتی به تصویب برسد. مخصوصاً در کشور ما که دولت در کوچک‌ترین موضوعات همچون قیمت ماکارونی باید کارگروه و مصوبه داشته باشد. در این راستا، اتحادیه‌ها نیاز به شبکه قدرتمندی همچون احزاب سیاسی دارند. توانایی احزاب سیاسی برای کنترل افکار عمومی و نقد حاکمیت برای اتحادیه‌های کارگری فرصت ویژه فراهم می‌کند تا صدای آن‌ها در هرم قدرت شنیده شود. علاوه بر این، احزاب می‌توانند از کمک میدانی و حامیان اتحادیه‌های کارگری در کمپین‌های انتخاباتی و جنبش‌های سیاسی استفاده کنند.
و در آخر، با توجه به اینکه در کشور ما با فشار حاکمیت فعالیت‌های اتحادیه‌ها و احزاب سیاسی به پایین‌ترین سطح خود رسیده است، اما نباید کنار ایستاد و اقدامی نکرد. هر فرد دغدغه‌مند و کنشگر باید با تشکیل گروه‌ها و انجمن‌های کوچک صنفی شروع به شبکه‌سازی با افراد دیگر کنند. این شبکه به جمع شدن افراد با مطالبات صنفی مشابه کمک می‌کند و در طول زمان افرادی بیشتری به این مجموعه خواهند پیوست که باعث تشکیل هسته‌های اولیه سندیکا و رسیدن به صدای واحد بین تمام کارگران خواهد شد.