چاپ

به گزارش حامانیوز، حمید سپهری - نخستین‌بار طرح شفافیت آرا از سوی نمایندگان در مجلس دهم مطرح شد. آذرماه 96، محمدجواد فتحی چهره سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده سابق مردم در مجلس دهم، تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی این طرح را ارائه و تأکید داشت که هر نماینده باید مسئولیت رأی خود را بر عهده بگیرد.
بااین‌حال یک‌فوریت طرح شفافیت آراء نمایندگان، نخستین‌بار 14 شهریور سال 97 در جلسه علنی مجلس دهم به رأی گذاشته شد که درنهایت با 59 رأی موافق، 108 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر در مجلس وقت با آن مخالفت شد.
نتایج تحقیقات و نیز گزارش‌های مربوط به وضعیت کشورهای مختلف جهان حاکی از این واقعیت است که کارآمدی حاکمیت‌ها با پایداری آن‌ها ارتباط مستقیمی دارد.
بر اساس تازه‌ترین گزارش سالانه مجمع جهانی اقتصاد، مقایسه دو شاخص پایداری و حکمرانی نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق کشورهایی که از حاکمیت پایداری برخوردارند، همان کشورهایی هستند که از سطح حکمرانی چشمگیری نیز برخوردارند.
بااین‌وصف، ایران در گزارش مربوط از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و در شاخص فساد اداری در رتبه 66، شاخص اعتماد به عملکرد سیاستمداران در رتبه 49، شاخص رشوه و پرداخت‌های غیرقانونی در رتبه 83، شاخص استقلال قضایی در رتبه 81 و برای شاخص کلی عملکرد نهادهای عمومی در جایگاه 75 جهانی قرار گرفته است و رتبه‌اش در میان 15 کشور خاورمیانه و شمال آفریقا نیز بهتر از 12 نبوده و فقط کشورهای الجزایر و لبنان و یمن بعد از ایران قرار گرفته‌اند. ایران در شاخص شفافیت سیاست‌گذاری‌های حکومتی نیز در جایگاه 105 جهان و جایگاه 10 خاورمیانه و شمال آفریقا قرار گرفته است. (2018, Forum Economic World)
باروی کار آمدن مجلس یازدهم طرح شفافیت آراء نمایندگان یکی از اولین طرح‌هایی بود که در مجلس یازدهم مطرح شد. درنهایت در 15 بهمن‌ماه این طرح به رأی گذاشته شد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با 153 رأی موافق، 63 رأی مخالف و 12 رأی ممتنع از مجموع 234 نماینده حاضر در جلسه علنی با کلیات طرح شفافیت آرای نمایندگان مخالفت کردند.
حال باگذشت نزدیک به 2 سال این طرح همچنان بلاتکلیف مانده است و باید دید که درنهایت مجلس یازدهم به دیدن روی شفافیت خوشایند خواهد بود یا که خیر؟
در این زمینه طی چند روز گذشته نمایندگان اظهارنظرهای مختلفی را انجام داده‌اند اما ازآنجایی‌که مجلس اقدام روشن و قاطعی در این زمینه نداشته است و نشان از زور مخالفانی دارد که تاکنون توانسته‌اند بعد از گذشت 2 سال همچنان طرح را منفعل و ساکن نگاه‌دارند
و ازآنجایی‌که این تسهیل انجام‌نشده است بخشی از نمایندگان خود در اقدامی خودجوش تصمیم به انتشار آرای خود در سامانه‌ای که از مجلس درخواست کرده‌اند به‌صورت داوطلبانه بارگذاری کنند اما آیا یک اقدام داوطلبانه می‌تواند تضمین دهنده و راهگشای طرح شفافیت آرا که بیش از 2 سال خاک می‌خورده است، باشد و مغایر با ژست‌های سیاسی و شعار شفافیت آرا در بازه زمانی انتخابات نبوده است؟ اگر نمایندگان به هر دلیلی تصمیم بگیرند از اقدام داوطلبانه سرباز زنند چه؟ اگر برخی از آرای خود را در همان سامانه داوطلب منتشر نکنند چه؟
یک موضوع دیگر نیز مطرح می‌شود که این شفافیت را برای هر سه قوه در نظرگیریم اما بعید به نظر می‌رسد که به‌تمامی برای این سه قوه محقق شود
البته اقدامات این‌چنینی از سوی مجلس یا بهتر بگویم نمایندگان مخالف شفافیت شاید به‌گونه‌ای خریدن زمان باشد و متوقف کردن طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس.
موضوع بسیار مهمی که در این زمینه قابل‌طرح است جای بسیار خالی احزاب است، اگر حکمرانی حزبی در کشور وجود داشت آنگاه تمامی شهروندان و مردم می‌توانستند بر اساس مواضع حزبی و مانیفست حزبی در رویکرد و نگرش حزب نسبت به موضوعات درون‌حزبی و برون حزبی، آن تشکل و نماینده‌اش را مورد ارزیابی و سنجه قرار دهند.
به‌عبارت‌دیگر دیدگاه و نظر نماینده همان رأی و دیدگاه حزب متبوعش خواهد بود که مردم به‌راحتی می‌توانند متوجه نتیجه و خروجی اقدام‌ها و آرا و شفایت آرا یک نمانده شوند چراکه در مورد نظرات حزبی که وی از آن به مجلس راه پیدا کرده است به‌خوبی می‌دانند.
اما اکنون در کشور متأسفانه این مقوله حاکم نیست و بسیاری از مفسده و آسیب‌ها را تجربه کرده‌ایم و اکنون نیز طرحی ناقص که در همان مرحله طرح مانده را شاهد هستیم
برخی از اظهارات طی یک روز اخیر نمایندگان را در باب شفافیت آرا نمایندگان مجلس مرور می‌کنیم:
امیرحسین بانکی پور فرد عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و از موافقان طرح شفافیت درباره به تصویب نرسیدن این طرح به «راهبرد معاصر» گفت: طرح شفافیت از قبل در مجلس مطرح‌شده بود که ما در کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس برای اجرایی شدن این طرح یکسری پیشنهادها داده بودیم و با این پیشنهادها موافقت شده بود و درنهایت این طرح آماده بود که در صحن علنی مجلس مطرح شود ولی از زمانی که درخواست تصویب آن را داده‌ایم تقریباً دو ماه است که در هیئت‌رئیسه مجلس معطل‌مانده است. وی درباره تعلل هیئت‌رئیسه مجلس و در دستور کار قرار ندادن این طرح در صحن علنی مجلس گفت: دلیل تعلل و نگرانی هیئت‌رئیسه مجلس این است که این طرح پس از چند بار کش‌وقوس مجدداً رأی دو سوم را در مجلس کسب نکند و به همین دلیل هنوز آن را به صحن علنی مجلس نمی‌فرستد و ما پیگیر هستیم در صورت آمدن این طرح به صحن علنی مجلس به آن رأی مثبت بدهیم.
جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، درباره احتمال به حاشیه رفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان پس از تصویب دو فوریت طرح شفافیت قوای سه‌گانه در صحن مجلس گفت: بنده از پیش‌گامان شفافیت آرای نمایندگان بودم منتها منتقدان و مخالفان این طرح یک سری ایرادات درستی به آن می‌گرفتند مبنی بر اینکه در صورت تصویب آن آزادی عمل نمایندگان ذبح می‌شود.
مجلس یازدهم چند روز پیش، به‌خاطر اینکه از زیر فشار افکار عمومی خارج شود، رویکردی دیگر را در پیش گرفت. آن‌ها با دو فوریت طرح شفافیت قوای سه‌گانه و دستگاه‌های اجرایی سایر نهادها با 193 رأی از مجموع 262 نماینده حاضر در جلسه، موافقت کردند؛ یعنی به‌نوعی نمایندگان گفته‌اند چرا فقط شفافیت متوجه قوه مقننه باشد و با این کار خواستند، همه نهادها را ملزم به این کار کنند که به نظر می‌رسد، چون این اتفاق نخواهد افتاد، مجلس هم می‌تواند از این وعده خود با توجیه، شانه خالی کند.
در همین رابطه احمد علیرضابیگی به رویداد 24 می‌گوید: مسئله عدم شفاف بودن آراء، به دلیل ناقص بودن دموکراسی در کشور ما است. به عبارتی اگر در کشور، احزاب وجود داشته باشند، موضع حزب در قبال هر موضوعی روشن و شفاف است و هیچ حزبی نمی‌تواند درباره موضوعات مختلف سکوت کند یا اینکه هرکدام از نمایندگان احزاب، حرف‌های مختلفی بزنند. درواقع حزب باید درباره موضوع‌های مختلف اظهارنظر کند و نمایندگانی هم که از جانب این احزاب وارد مجلس می‌شوند، باید رأی حزب خود را اعمال کنند که در این صورت، دیگر نیازی به آشکار کردن رأی یا عکس گرفتن از آن نیست؛ اما زمانی که حزب نداریم، ناچار هستیم برای دفاع از آبروی خود از رأی‌مان عکس بگیریم که نشان دهیم این نظر و رأی بنده بوده است.
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس اظهار کرد: وقتی حزب وجود ندارد، بساط بده‌بستان فراهم می‌شود و طبیعتاً این چرخه ناقص دموکراسی در کشور ما در کنار اینکه احزاب هیچ اعتبار و اصالتی ندارند، وجود دارد. درواقع باید پرسید احزاب در مجلس چه‌کاری انجام می‌دهند؟ به‌عنوان نمونه، ائتلاف اصول‌گرایان که تعداد قابل‌توجهی نماینده را وارد مجلس کرده، آیا در قبال پشتیبانی فکری و برنامه‌ای از نماینده‌های خود، اقدامی انجام داده که در آینده از مردم بخواهد بار دیگر به کاندیداهای آن‌ها رأی دهند؟ مثلاً اینکه حزبی به مردم بگوید شما به نماینده‌های حزب ما رأی دادید و ما توانستیم در این چهار سال دوره نمایندگی، موضوعات مختلفی مثل رفاه اجتماعی یا بیمه فراگیر را برای آحاد ملت ایران به نتیجه برسانیم، یک کار باارزشی است، اما وقتی این موضوع وجود ندارد، همه مسائل به حاشیه برده می‌شود.
این چهره اصول‌گرای مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: دلیل اصلی این‌همه حاشیه در خصوص طرح شفافیت آرای نمایندگان، عدم داشتن حزب است، چراکه اگر وجود داشته باشد، مسئله‌ای پنهان نمی‌ماند. به‌عنوان نمونه در بحث رتبه‌بندی معلمان، برای اینکه بعضی نمایندگان خود را خوب و شیرین نشان دهند، نطق‌های غرا در صحن مجلس انجام دادند، اما آنچه نهایی شد، رضایت خاطر معلمان را فراهم نکرده است. این یعنی نمایندگان در رأی دادن به آنچه گفته‌اند، عمل‌نکرده‌اند و اگر حزب وجود داشت، این اتفاق نمی‌افتد که حاصل آن، فریب‌کاری و دغل‌کاری باشد.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از همشهری آنلاین، شریعتی نیاسر نماینده تهران گفت: 162 نفر نامه را امضا کرده‌اند که تا اکنون حدود 30 نفر رأی خود را تحویل گرفته‌اند و این آمار به‌تدریج در حال افزایش است.
خلاصه گفت‌وگو با «مالک شریعتی نیاسر» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون انرژی مجلس در این باره را بخوانید.
فارغ از اینکه این طرح مصوب یا قانون شود و لازم‌الاجرا باشد یا خیر، بر اساس تصمیم عده‌ای از نمایندگان، به‌صورت داوطلبانه اجرا خواهد شد. اجرای داوطلبانه نیز نیازی به مصوبه ندارد. از دو، سه ماه گذشته 162 نفر نامه‌ای نوشتند مبنی بر اینکه امکانی را به‌عنوان هیئت‌رئیسه هماهنگی زیرساخت‌های مجلس فراهم کنند تا این کار داوطلبانه اجرا شود.